Axadova Ziyoda Abdumutalovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.    Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Bo‘yin limfa tugunlarining yosh bo‘yicha morfologiyasi», 14.00.02 – Morfologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.3.PhD/Tib2060.
Ilmiy rahbar: Axmedov Shavkat Maxmudovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent tibbiyot akademiyasi, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Rasmiy opponentlar: Azizova Feruza Xusanovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Xamidova Farida Muinovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Osh davlat universiteti (Qirg‘iz Respublikasi).
II. Tadqiqotning maqsadi: turli ratsion bilan oziqlanish sharoitidagi homiladorlikda rivojlangan avlodlarning bo‘yin sohasi chuqur limfa tugunlarining hujayralar va to‘qima elementlaridagi o‘zgarishlar dinamikasini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
odatiy ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarining bo‘yin soha chuqur joylashgan limfa tugunlarda erta postnatal davrda barcha to‘qimalar tuzilmalarining takomil topish darajasi morfologik jihatdan asoslangan;
kalamushlarning bo‘yin soha chuqur joylashgan limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining miqdoriy ko‘rsatgichlari postnatal davr dinamikasida o‘zgarish tendensiyasiga moyilligi isbotlangan;
homiladorlik davrida kam oqsilli ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarda postnatal davr dinamikasida bo‘yin soha chuqur limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining takomil topishi odatiy ratsion bilan boqilgan kalamushlarda limfa tugunlarining rivojlanishidan sezilarli darajada farq qilishi asoslangan;
kam oqsilli ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarida bo‘yin soha chuqur limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining limfotsitar morfofunksional maydonlarida limfoid hujayralar kamayishi va bunga javoban retikulyar stroma tuzilmalari proliferasiyalanib ko‘payishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Homiladorlik davrida oqsili kam ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan bola kalamushlar postnatal davr dinamikasida bo‘yin soha chuqur limfa tugunlar to‘qima tuzilmalarining takomil topishi odatiy ratsion bilan boqilgan kalamushlar limfa tugunlaridan keskin farq qilishini baholash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: odatiy ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarining bo‘yin soha chuqur joylashgan limfa tugunlarda erta postnatal davrda barcha to‘qimalar tuzilmalarining takomil topish darajasi morfologik jihatdan asoslangan bo‘yicha takliflar Toshkent pediatriya tibbiyot instituti Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 3 yanvarda 03/163-son bilan tasdiqlangan «Oqsil etishmovchiligi bilan tug‘ilgan kalamushchalar bo‘yin limfa tugunlarining morfologik baholash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 27.03.2024 yildagi 11-son hamda Andijon davlat tibbiyot instituti bo‘yicha 22.04.2024 yildagi T-01/08/918-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/39-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: limfa tugunlarining solishtirma strukturaviy va funksional mexanizmlarini ochib berishi bilan asoslanadi, bu esa prenatal davrda homilador onalarning ratsionini to‘g‘ri tashkil etish va bu orqali bolalar salomatligini ta’minlashning fundamental imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: infeksion kasalliklarni oldini olish va davolash uchun sarflanadigan ma’lum bir mablag‘larni bolalarda limfa tugunlarining rivojlanishidagi parallellarni aniqlash postnatal ontogenezdagi kuzatiladigan salbiy o‘zgarishlar dinamikasini morfologik va morfometrik erta tashxislash taklif etilgan eksperimental usuldan foydalanish natijasida iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: kalamushlarning bo‘yin soha chuqur joylashgan limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining miqdoriy ko‘rsatgichlari postnatal davr dinamikasida o‘zgarish tendensiyasiga moyilligi isbotlanganganligi bo‘yicha takliflar Toshkent pediatriya tibbiyot instituti Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 3 yanvarda 03/163-son bilan tasdiqlangan «Oqsil etishmovchiligi bilan tug‘ilgan kalamushchalar bo‘yin limfa tugunlarining morfologik baholash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 27.03.2024 yildagi 11-son hamda Andijon davlat tibbiyot instituti bo‘yicha 22.04.2024 yildagi T-01/08/918-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/39-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: limfa tugunlarining solishtirma strukturaviy va funksional mexanizmlarini ochib berishi bilan asoslanadi, bu esa prenatal davrda eng ahamiyatli va juda muhim profilaktika tadbirlarini o‘tkazishga fundamental imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni oldini olish va davolash uchun sarflanadigan ma’lum bir mablag‘larni bolalarda limfa tugunlarining rivojlanishidagi parallellarni aniqlash postnatal ontogenezdagi kuzatiladigan salbiy o‘zgarishlar dinamikasini morfologik va morfometrik erta tashxislash taklif etilgan eksperimental usuldan foydalanish natijasida iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: homiladorlik davrida kam oqsilli ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarda postnatal davr dinamikasida bo‘yin soha chuqur limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining takomil topishi odatiy ratsion bilan boqilgan kalamushlarda limfa tugunlarining rivojlanishidan sezilarli darajada farq qilishi asoslanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent pediatriya tibbiyot instituti Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 3 yanvarda 03/163-son bilan tasdiqlangan «Oqsil etishmovchiligi bilan tug‘ilgan kalamushchalar bo‘yin limfa tugunlarining morfologik baholash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 27.03.2024 yildagi 11-son hamda Andijon davlat tibbiyot instituti bo‘yicha 22.04.2024 yildagi T-01/08/918-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/39-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: limfa tugunlarining solishtirma strukturaviy va funksional mexanizmlarini ochib berishi bilan asoslanadi, bu esa prenatal davrda eng ahamiyatli va juda muhim profilaktika tadbirlarini o‘tkazishga fundamental imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur tadqiqot  kasalliklarni oldini olish va davolash uchun sarflanadigan ma’lum bir mablag‘larni bolalarda limfa tugunlarining rivojlanishidagi parallellarni aniqlash postnatal ontogenezdagi kuzatiladigan salbiy o‘zgarishlar dinamikasini morfologik va morfometrik erta tashxislash taklif etilgan eksperimental usuldan foydalanish natijasida iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: kam oqsilli ratsion bilan oziqlantirilgan ona kalamushlardan tug‘ilgan kalamush bolalarida bo‘yin soha chuqur limfa tugunlar to‘qimalari tuzilmalarining limfotsitar morfofunksional maydonlarida limfoid hujayralar kamayishi va bunga javoban retikulyar stroma tuzilmalari proliferasiyalanib ko‘payishi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent pediatriya tibbiyot instituti Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 3 yanvarda 03/163-son bilan tasdiqlangan «Oqsil etishmovchiligi bilan tug‘ilgan kalamushchalar bo‘yin limfa tugunlarining morfologik baholash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 27.03.2024 yildagi 11-son hamda Andijon davlat tibbiyot instituti bo‘yicha 22.04.2024 yildagi T-01/08/918-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/39-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: limfa tugunlarining solishtirma strukturaviy va funksional mexanizmlarini ochib berishi bilan asoslanadi, bu esa prenatal davrda eng ahamiyatli va juda muhim profilaktika tadbirlarini o‘tkazishga fundamental imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni oldini olish va davolash uchun sarflanadigan ma’lum bir mablag‘larni bolalarda limfa tugunlarining rivojlanishidagi parallellarni aniqlash postnatal ontogenezdagi kuzatiladigan salbiy o‘zgarishlar dinamikasini morfologik va morfometrik erta tashxislash taklif etilgan eksperimental usuldan foydalanish natijasida iqtisod qilinadi.