Шамсутдинова Нигина Каримовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Абу Али ибн Синонинг тасаввуфий қарашлари”, 09.00.03 - Фалсафа тарихи (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Fal197
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.02.2020.F.72.08
Илмий маслаҳатчи: Мадаева Шаҳноза Амонуллаевна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Болтаев Абдураҳим Амонович, фалсафа фанлари доктори, доцент; Тўраев Бахтиёр Оманович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Файзиходжаева Дилбар Иргашевна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II Тадқиқотнинг мақсади Ибн Сино тасаввуфий қарашларининг инсон ақлий ва маънавий салоҳиятини юксалтиришдаги аҳамиятини очиб беришдан иборат
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Абу Али Ибн Сино тасаввуфий қарашли шаклланишининг методологик асослари ва ғоявий манбалари “Солмон ва Ибсол”, “Ҳай ибн Яқзон”, “ал Ишорат ва-т-танбеҳат”, “Рисола фи-л-ишқ”, “Рисолат ат тайр” каби тасаввуфий асарларидаги руҳ, маънавий оламнинг мангулиги, инсоннинг илоҳий Мутлақ (фано филлаҳ) билан бирлашиши, вожиб-ул-вужуд каби тасаввуфий консепсиялар билан гносеологик алоқадорлиги аниқланган;
Ибн Сино тасаввуфий қарашлари юнон илм фани ва мусулмон олами маданий анъаналирига хос расионал моҳиятга асосанланганлиги ҳамда мутафаккирнинг коинот (макрокосм), инсон (микрокосм ) орасидаги руҳий уйгунлик, олий ақлнинг намоён бўлиши, инсон маънавий-руҳий оламининг юксалиши каби тасаввуфий тушунчалар билан ўзаро диалектик алоқадорликда эканлиги асослаб берилган;
Абу Али Ибн Синонинг тасаввуф ривожига қўшган ҳиссаси “Мабдаъ ва Маъад”, “Меърожнома” асарларидаги Яратувчи билан юзлашиш, эмонасия кўтарилиш чизиғи, комил инсон, фазовий ҳаракат, фазовий руҳларнинг илоҳий мутлаққа (ал-вужуд ал-мутлақ) ва соф яхшиликка (ал-хайр ал-маҳз) интилиши каби ирфон контекстидаги ғоялари асосида исботланган;
Ибн Сино тасаввуфий қарашларидаги муҳаббат категорияси асосида маҳбубга (Ҳақ) ошиқнинг ички ботиний муҳаббати ҳамда комилликка эришишда эгалланган билим орқали ахлоқий сифатларни шакллантириши Ғарбга (моддий оламга), Шарқга (руҳий) оламга саёҳат, барча жонли ва жонсиз мавжудотларнинг Яратгувчи билан бирлашиш хусусиятлари очиб берилган;
Ибн Сино тасаввуфий таълимотида инсоннинг ақлий ва маънавий салоҳиятини юксалтиришга таъсир кўрсатувчи ўзига хос интеллектуал моҳият касб этувчи назарий ғоялари ҳамда  фаол онг, комил инсонни шакллантиришда ахлоқий ва руҳий камолотнинг диалектик уйғунлиги каби методологик ва ижтимоий аҳамият касб этувчи прагматик қарашларининг тасаввуфий-фалсафий моҳияти аниқлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ибн Синонинг тасаввуфий қарашларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Абу Али Ибн Сино тасаввуфий қарашли шаклланишининг методологик асослари ва ғоявий манбалари “Солмон ва Ибсол”, “Ҳай ибн Яқзон”, “ал Ишорат ва-т-танбеҳат”, “Рисола фи-л-ишқ”, “Рисолат ат тайр” каби тасаввуфий асарларидаги руҳ, маънавий оламнинг мангулиги, инсоннинг илоҳий Мутлақ (фано филлаҳ) билан бирлашиши, вожиб-ул-вужуд каби тасаввуфий консепсиялар билан гносеологик алоқадорлигига оид илмий янгилик, хулоса ва таклиф-тавсияларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририятининг 2023-2024 йилларда эфирга узатилган “Таълим ва тараққиёт”, “О'збекистон ёшлари” дастурлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил 30-апрелдаги 04-36-570-сон маълумотномаси). Натижада, Учинчи Ренессанс пойдеворини яратишда Ибн Сино ахлоқий-фалсафий меросидаги тасаввуфий қарашларининг гуманистик моҳияти, шунингдек, унинг ҳозирги кундаги ёшлар тарбиясидаги зарурий илмий асосланган ҳамда айни пайтда оммавий ахборот воситалари тизимидаги ислоҳотлар жараёнида кўрсатувларнинг сифати ва ссенарийларнинг мазмунини бойитишга ва кўрсатувларнинг самарадорлигини ошишига хизмат қилган;
Ибн Сино тасаввуфий қарашлари юнон илм фани ва мусулмон олами маданий анъаналирига хос расионал моҳиятга асосанланганлиги ҳамда мутафаккирнинг коинот (макрокосм), инсон (микрокосм ) орасидаги руҳий уйгунлик, олий ақлнинг намоён бўлиши, инсон маънавий-руҳий оламининг юксалиши каби тасаввуфий тушунчалар билан ўзаро диалектик алоқадорликда эканлигига оид илмий-назарий таҳлиллар, фалсафий хулосалар ва таклиф-тавсияларидан Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси фаолиятида, 2020-2024 йилларга мўлжалланган сайловолди дастурида келтирилган “ВИ. Маънавий- маърифий соҳадаги устувор ёcналишлар” 6.3. Миллий, тарихий-илмий маданият ва манбаларни ўрганиш ва тарғиб этиш “Буюк аждодларимизнинг илмий, фалсафий, маънавий-ахлоқий, маърифий-тарбиявий асарлари ва қўлёзмаларини тадқиқ қилиш”да фойдаланилган (Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси Марказий Кенгашининг 2024-йил 29-апрелдаги 02/02-25-сон маълумотномаси). Натижада, партия фаолиятида тизимдаги ходимларнинг маънавий-маърифий йўналишидаги билим ва кўникмаларини ошириш ҳамда мафкуравий тарғибот ишлари самарасининг ошишига хизмат қилган;
Абу Али Ибн Синонинг тасаввуф ривожига қўшган ҳиссаси “Мабдаъ ва Маъад”, “Меърожнома” асарларидаги Яратувчи билан юзлашиш, эмонасия кўтарилиш чизиғи, комил инсон, фазовий ҳаракат, фазовий руҳларнинг илоҳий мутлаққа (ал-вужуд ал-мутлақ) ва соф яхшиликка (ал-хайр ал-маҳз) интилиши каби ирфон контекстидаги ғояларга доир янгилик ва илмий таҳлиллардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022-2023-йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида, жумладан, 2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи” 41-банди “Миллий давлатчилигимиз тарихи, буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини ўрганиш орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат, миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш” тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2024-йил 14-октябрдаги 10/114-сон маълумотномаси). Натижада, буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини ўрганиш орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқатни шакиллантиришга қаратилган тарғибот ишларини самарали ташкил этиш ва Абу Али Ибн Синонинг тасаввуфий қарашларини ижтимоий-фалсафий жиҳатларини таҳлил этишга хизмат қилган;
Ибн Сино тасаввуфий қарашларидаги муҳаббат категорияси асосида маҳбубга (Ҳақ) ошиқнинг ички ботиний муҳаббати ҳамда комилликка эришишда эгалланган билим орқали ахлоқий сифатларни шакллантириши Ғарбга (моддий оламга), Шарқга (руҳий) оламга саёҳат, барча жонли ва жонсиз мавжудотларнинг Яратгувчи билан бирлашиш хусусиятларига оид илмий хулосалар ва тавсиялардан Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази фаолиятида, жумладан, Ибн Сино ҳақидаги 10 факт рисолаларини тайёрлаш ҳамда буюк алломаларимизнинг ибратли ҳаёти ва илмий мероси асосида тайёрланган халқчил рисолалар тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2024-йил 4-октябрдаги 02/424-сон маълумотномаси). Натижада, алломалар ҳақида 10 та факт лойиҳаси доирасида Абу Али ибн Сино ҳақидаги 10 та фактни тайёрлашда ҳамда буюк алломаларимизнинг ибратли ҳаёти ва илмий мероси асосида тайёрланган халқчил рисолалар яратишга, оммалаштиришга хизмат қилган;
Ибн Сино тасаввуфий таълимотида инсоннинг ақлий ва маънавий салоҳиятини юксалтиришга таъсир кўрсатувчи ўзига хос интеллектуал моҳият касб этувчи назарий ғоялари ҳамда  фаол онг, комил инсонни шакллантиришда ахлоқий ва руҳий камолотнинг диалектик уйғунлиги каби методологик ва ижтимоий аҳамият касб этувчи прагматик қарашларининг тасаввуфий-фалсафий моҳияти аниқланган янгилик ва назарий хулосалардан Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти ҚорақаИпоғистон филиалида бажарилган А1-ХТ-0-92997-рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбивалашнинг муаммолари” амалив лойиҳа доирасида белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 26-июндаги 263-сон маълумотномаси). Натижада, Учинчи Ренессанс пойдеворини яратишда Ибн Сино фалсафий меросидаги тасаввуфий қарашларнинг ижтимоий моҳияти, шунингдек, мазкур жараёндаги потенсиал имкониятлари илмий асосланган ҳамда ҳозирги даврдаги миллий таълим-тарбия тизимидаги ислоҳотлар жараёнида муҳим назарий ва амалий аҳамият касб этиши исботлаб берилганлиги асос бўлиб хизмат қилган.