Сайфутдинова Дурдона Пулатжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тилида “тилак” нутқий жанрининг лингвистик хусусиятлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Fil4650.
Илмий раҳбар: Нурманова Дилфуза Абдуҳамидовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/05.05.2023.Fil.60.02.
Расмий оппонентлар: Муминов Сидикжон Мирсобирович, филология фанлари доктори, профессор; Мадрахимов Илхомжон Собирович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилидаги тилак нутқий жанрининг лингвистик хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“тилак” мустақил  нутқий жанр сифатида  коммуникатив лингвистиканинг текшириш обекти  эканлиги аниқланди, ўзбек тилидаги тилак нутқий жанри семантик жиҳатдан  ўзида ижобий ҳамда салбий мазмунли тилакларни бирлаштирувчи бутунлик эканлиги асосланган;
тил тизимида тилак нутқий жанри соф тилак кўринишида мустақил матн ёки табрик, дастхат, бағишлов, таъзия, дуо, қадаҳ сўзи, қарғиш, қарғаниш, дуоибад каби мустақил нутқий жанрлар таркибида қоришиқ тилак кўринишида матн элементи сифатида воқеланиши асосланган;
нутқий жанрларнинг, хусусан, тилак нутқий жанрининг услубий хосланиши, услубий хосланган жанр воқелантирувчилари лексик-грамматик қолиплари асосида фарқ қилиши, хусусан, расмий-сиёсий, публицистик, илмий, бадиий, сўзлашув услуби ҳамда диний услубдаги тилакларга хос бўлган  лексик-грамматик шакллар услубий хосланган тилак матнларининг лексик-грамматик қолиплари эканлиги далилланган;
тилакларнинг аксиологик хосланиши аниқланди ҳамда соҳавий тилак шаклларида, хусусан, интернет комментарияларида мақтов+тилак, миннатдорчилик билдириш+тилак, шукроналик+тилак, яхши ният+тилак, дуо+тилак, таъзия+тилак каби ижобий, Аллоҳга илтижо+тилак, қарғиш+тилак шаклидаги салбий тилаклар фаол қўлланилиши  аниқ мисоллар ёрдамида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилида тилак нутқий жанрининг тадқиқи юзасидан олинган илмий натижалар ва амалий таклифлар асосида:
 “тилак” мустақил нутқий жанр сифатида коммуникатив лингвистиканинг текшириш обекти эканлиги ҳамда ўзбек тилидаги тилак нутқий жанри семантик жиҳатдан ўзида ижобий ҳамда салбий мазмунли тилакларни бирлаштирувчи бутунлик эканлиги аниқланганлиги билан боғлиқ маълумотлардан Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган №АМ-Ф3-201908172 “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий грант лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 20-сентябрдаги 04/1-2535-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилшунослигида ҳам “тилак” нутқий жанри бир бутун лингвистик обект сифатида асосланганлигини амалий жиҳатдан кузатиш имконияти пайдо бўлган;
 нутқий жанрларнинг, хусусан, тилак нутқий жанрининг услубий хосланиши, услубий хосланган жанр воқелантирувчилари лексик-грамматик қолиплари асосида фарқ қилиши, хусусан, расмий-сиёсий, публицистик, илмий, бадиий, сўзлашув услуби ҳамда диний услубдаги тилакларга хос бўлган лексик-грамматик шакллар услубий хосланган тилак матнларининг лексик-грамматик қолиплари эканлиги далилланиши билан боғлиқ маълумотлардан Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган №Ф3-201912258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” мавзуси амалий грант лойиҳа доирасида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 20-сентябрдаги 04/1-2535 сонли маълумотномаси). Натижада ўзбек тилининг таълимиу коррусида “тилак” нутқий жанрининг турли тилларда кузатилишини ўрганиш имкони пайдо бўлган;
 “тилак” нутқий жанрининг лингвистик хусусиятлари илмий-назарий қарашлар ва фактлар билан бойитилишига, асосланишига имкон берган тил тизимида тилак нутқий жанри соф тилак кўринишида мустақил матн ёки табрик, дастхат, бағишлов, таъзия, дуо, қадаҳ сўзи, қарғиш, қарғаниш, дуоибад каби мустақил нутқий жанрлар таркибида қоришиқ тилак кўринишида матн элементи сифатида воқеланиши асосланиши билан боғлиқ хулосалардан Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси фаолиятида тилак билан боғлиқ бўлган масалаларни акс эттирувчи матнларни таҳлил қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг  2024-йил 23-сентябрдаги 01-03/835-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилидаги халқона тилаклар халқнинг миллий-маданий, ментал хусусиятларини очиб берувчи бир қатор шоир ва ёзувчиларнинг назмий ва насрий асарларида ўз аксини топди ҳамда “тилак” нутқий жанри тил ҳодисаларининг барча қирраларини тўлиқ намоён этиш имконияти яратилган;
тилакларнинг аксиологик хосланиши аниқланган ҳамда соҳавий тилак шаклларида, хусусан, интернет комментарияларида мақтов+тилак, миннатдорчилик билдириш+тилак, шукроналик+тилак, яхши ният+тилак, дуо+тилак, таъзия+тилак каби ижобий, шунингдек, салбий тилаклар фаол қўлланилиши аниқ мисоллар ёрдамида очиб берилганлиги билан боғлиқ маълумотларидан “Ўзбекистон” телеканали орқали эфирга узатилиб келинаётган “Ассалом, Ўзбекистон!”, “Ойдин ҳаёт-ливе”, “Янгиланаётган юрт” кўрсатувлари матнларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат муассасининг  2024-йил 24-сентябрдаги 01-13/1057-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқотда илгари сурилган илмий янгиликлар асосида дастурлар яратишга ҳамда маданиятни ривожлантиришга қаратилган назарий ва амалий ишларни янада самарали ташкил этишга хизмат қилган.