Xaidarov Rahmatullo Ergashevichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beradigan fan tarmog‘i nomi): “Hayrat ul-abror” dostonida Alisher Navoiy falsafiy qarashlari va inson konsepsiyasi” mavzusidagi 09.00.04 – Ijtimoiy falsafa (falsafa fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/Fal345
Ilmiy rahbar: Samarov Rustamjon Sadriddinovich falsafa fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilayotgan muassasa nomi: Andijon davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat universiteti, PhD.03.30.06.2020.Fal.60.04.
Rasmiy opponentlar: Egamberdiev Azizbek Abdumalikovich falsafa fanlari doktori (DcS), dotsent. Norov Toji Omonovich falsafa fanlari doktori, professor
Yetakchi tashkilot: Nizomiy nomidagi Toshkent pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Alisher Navoiyning “Hayrat ul-abror” dostonidagi komil inson konsepsiyasiga doir ijtimoiy-falsafiy qarashlarini yoritishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
“Had”, “Rasm”, “O‘zlik uyi” tushunchalarining strukturaviy va funksional tuzilmasi ishlab chiqilgan hamda ularga amal qilish kamolotga erishish yo‘li ekanligi dalillangan;
“Hayrat ul-abror” dostonida kamolot “Inson - Tabiat – Tarix (din) – Jamoa – Muhit” tarzida yaxlit majmua ekanligi ifoda etilganligi, bunda kamol topish pillapoyasining bosqichli rivojlanishi asoslab berilgan;
inson kamoloti jismoniy, ma’naviy va ruhiy kamolot tarzida ifodalanishi komillikning indikatori sanalishini, bunda ekzo va endo omillar kamol topish vositalari ekanligi asoslangan;
Navoiyning komil inson konsepsiyasining ijtimoiy modeli tayyorlanib, jamiyat ma’naviy hayotini ta’minlashda undan foydalanishining madaniy ahamiyatdorligi belgilangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Alisher Navoiyning inson va uning kamolotiga oid ijtimoiy-falsafiy qarashlari hamda Yangi O‘zbekiston jamiyati ijtimoiy muammolarini hal qilishda mutafakkir qarashlaridan foydalanishga doir ishlab chiqilgan takliflar asosida:
Yangi O‘zbekiston sharoitida ma’naviy hayotning takomillashuvini ta’minlash sharoitida Alisher Navoiyning komil inson konsepsiyasiga doir qarashlari va jamiyat ma’naviy-madaniy hayotini takomillashtirishga oid taklif va xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 yil 28 yanvardagi PF-60-son “2022-2026 yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni ijrosi doirasida “Yangi O‘zbekiston — ma’rifatli jamiyat” konsepsiyasini amalga oshirish”, “Ma’naviy tarbiyani baholashning ilmiy asoslangan indikatorlarini ishlab chiqish”, “Mafkuraviy xurujlarga qarshi milliy g‘oya asosida birgalikda kurashish, oila, maktab va mahalla hamkorligini mustahkamlash va shu asosda ma’naviy tarbiyaning uzviyligini ta’minlash ko‘nikmasini shakllantirish”da tadqiqot materiallaridan O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Mudofaa va xavfsizlik masalalari qo'mitasi faoliyatida foydalanilgan (O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining Mudofaa va xavfsizlik masalalari qo'mitasining 2023-yil 7-fevraldagi 7-son ma’lumotnomasi). Natijada, yoshlarni barkamol inson sifatlari bilan tarbiyalashga doir umumfalsafiy va metodologik tavsiyalar targ‘ibot materiallarini nazariy metodologik asoslar bilan boyitishga xizmat qilgan;
mutafakkirning inson kamoloti va uni shakllantirishga doir qarashlarining jamiyat ma’naviy hayotini ta’minlashdagi o‘rniga oid taklif va tavsiyalardan O‘zbekiston Respublikasi Andijon viloyati Mintaqaviy tadqiqot markazining seminar-treninglari, davra suhbatlari, targ‘ibot guruhlari faoliyatida O’zbekiston Respublikasining 2016-yil 14-sentyabrdagi O’RQ-406-son “Yoshlarga oid davlat siyosati to’g‘risida”gi Qonuni, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktyabrdagi PF-5847-son “O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to’g‘risida”gi Farmoni ijrosini ta’minlash ishlarida foydalanilgan (Mintaqaviy tadqiqot markazining 2024-yil 10-yanvardagi №02-son ma’lumotnomasi). Olingan natijalarning qo‘llanishi o‘tkazilgan seminar-treninglar kontingentini shakllantirishda, ularning manfaat va ehtiyojlaridan kelib chiqib mashg‘ulotlar tashkil etilishiga imkoniyat yaratib berdi;
Navoiyning inson konsepsiyasiga doir qarashlari, xususan inson kamol topishshining bosqichli rivojlanishi, jismoniy, ma’naviy va ruhiy kamolot haqidagi konseptual g‘oyalaridan Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2023-yil uchun chora-tadbirlar dasturining VIII yo‘nalishida belgilangan “Milliy qadriyatlar, ma’naviy fazilatlar va ijtimoiy odoblar targ‘iboti” 41-bandi “Milliy davlatchiligimiz tarixi, buyuk ajdodlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini o‘rganish orqali aholi o‘rtasida milliy birdamlik, vatanga sadoqat, milliy o‘zligidan faxrlanish tuyg‘ularini kuchaytirish” mavzusida targ‘ibot ishlarini tashkil etish va o‘tkazishda dissertatsiya materiallaridan foydalanilgan (Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi huzuridagi Ijtimoiy-ma’naviy tadqiqotlar institutining 2024-yil 29-martdagi 120-son dalolatnomasi). Natijada, jamiyatimiz yoshlarining ijtimoiy-ma’naviy dunyoqarashining o‘sishi va axloqiy fazilatlarining ijobiy tomonga o‘zgartirishdagi targ‘ibot materiallarining ta’sirchanligi yanada oshgan.