Эсанов Назар Амантурдиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Термиз шаҳрини иқтисодий-ижтимоий ривожлантириш масалалари», 11.00.02 – Иқтисодий ва ижтимоий геоGrафия (геоGrафия фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Gr200.
Илмий раҳбар: Абдуназаров Хусан Менглиевич, геоGrафия фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Комилова Нилуфар Каршибаевна, геоGrафия фанлари доктори, профессор; Мавлонов Аҳмаджон Муҳамадович, геоGrафия фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Термиз шаҳрини иқтисодий-ижтимоий ривожлантириш масалаларини таҳлил қилиш асосида муаммоларини аниқлаш ва уларни бартараф этиш, шаҳарни ривожлантиришнинг истиқболли йоъналишлари боъйича таклиф ва тавсийалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Термиз шаҳри иқтисодий-ижтимоий ривожланишининг бугунги кундаги ҳолати таҳлил қилиниши асосида шаҳарнинг замонавий ривожланишини белгилаб берувчи иқтисодий-геоGrафик омиллар (шаҳарнинг иқтисодий-геоGrафик оърни, аҳолиси ва унинг таркиби, транспорт салоҳийати, ишлаб чиқариш ва аҳолига хизмат коърсатиш инфратузилмаси, туризм салоҳияти) асосланган;
Термиз шаҳри иқтисодий-ижтимоий ривожланиши комплекс-ҳудудий оърганилиб, кичик ҳудудлар-маҳаллалар кесимида таҳлил қилинган, иқтисодий-ижтимоий ривожланиш коърсаткичлари ва тараққийот драйвери боъйича шаҳар маҳаллалари гуруҳларга ажратилган;
шаҳарнинг геодемоGrафик ҳолати маълумотлар базаси ва ГАТ технологийалари асосида йирик масштабли, турли мавзудаги 8 та харита (Термиз шаҳар аҳоли зичлиги харитаси, Термиз шаҳар маҳалаларининг тараққийот драйвери ва оъсиш нуқталари харитаси, Термиз шаҳар ер майдонларидан фойдаланиш харитаси, Термиз шаҳар умум таълим ва олий таълим муассасалари харитаси, Термиз шаҳар соғлиқни сақлаш харитаси, Термиз шаҳар туристик харитаси, Термиз шаҳар ҳудудий ривожланиши харитаси, Термиз шаҳар атмосфера ҳавосининг мониторинги харитаси) таркибидан жой олган “Термиз шаҳри атласи” илк бора йаратилган;
Термиз шаҳрининг чегаралик ва арид ҳудудда жойлашганлигидан келиб чиққан ҳолда барқарор иқтисодий-ижтимоий ривожлантиришнинг стратегик йоъналишлари (аҳолини иш билан таъминлаш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик секторини ривожлантиришда давом этиш, ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантиришда чет эл инвестицийасига кенг йоъл очиб беришда шаҳарнинг чегаралик имконийатидан фойдаланиш, транспорт тармоғини ва экологик вазийатни йахшилаш ва шу кабилар) белгиланган ҳамда уларга оид илмий-ташклий, иқтисодий-ижтимоий чора тадбирлар Термиз шаҳрининг оъзига хос хусусийатларини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Термиз шаҳрини иқтисодий-ижтимоий ривожланиш боъйича ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Термиз шаҳри иқтисодий-ижтимоий ривожланишининг бугунги кундаги ҳолати таҳлил қилиниши асосида шаҳарнинг замонавий ривожланишини белгилаб берувчи иқтисодий-геоGrафик омилларни (шаҳарнинг иқтисодий-геоGrафик оърни, аҳолиси ва унинг таркиби, транспорт салоҳийати, ишлаб чиқариш ва аҳолига хизмат коърсатиш инфратузилмаси) аниқлаш методикаси “Сурхондарйо вилойати геоGrафийаси (иқтисодий ва ижтимоий геоGrафийа 2-қисм)” номли оъқув қоълланмасининг мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновацийалар вазирлиги, Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2024 йил 13 мартдаги 02/01-01-26-сонли маълумотномаси; гувоҳнома, №509-ПЎ-022). Натижада, талабаларнинг Сурхондарйо вилойати геоGrафийаси хусусан, Термиз шаҳри иқтисодий-ижтимоий ривожланиш ҳақидаги компетенсийасини такомиллаштириш имконини берган;
Термиз шаҳри иқтисодий-ижтимоий ривожланиши комплекс-ҳудудий оърганилиб, кичик ҳудудлар-маҳаллалар кесимида таҳлил қилинган, иқтисодий-ижтимоий ривожланиш коърсаткичлари ва тараққийот драйвери боъйича шаҳар маҳаллаларини гуруҳларга ажратиш методикаси “Сурхондарйо вилойати геоGrафийаси (иқтисодий ва ижтимоий геоGrафийа 2-қисм)” номли оъқув қоълланмасининг мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновацийалар вазирлиги, Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2024 йил 13 мартдаги 02/01-01-26-сонли маълумотномаси; гувоҳнома, №509-ПЎ-022). Натижада, талабаларнинг Термиз шаҳрини кичик ҳудудлар-маҳаллалар даражасида оърганиш компетенсийасини такомиллаштириш имконини берган;
таркибига “Термиз шаҳар аҳоли зичлиги”, “Термиз шаҳар маҳалаларининг тараққийот драйвери ва оъсиш нуқталари”, “Термиз шаҳар ер майдонларидан фойдаланиш”, “Термиз шаҳар умум таълим ва олий таълим муассасалари”, “Термиз шаҳар соғлиқни сақлаш”, “Термиз шаҳар туристик харитаси”, “Термиз шаҳар ҳудудий ривожланиши”, “Термиз шаҳар атмосфера ҳавосининг мониторинги” хариталари киритилган “Термиз шаҳри атласи” илк бор йаратилган ва “Термиз шаҳри атласи” Иқдисодийот ва молийа вазирлиги ҳузуридаги Кадастр агентлиги томонидан фойдаланиш учун қабул қилинган (Иқдисодийот ва молийа вазирлиги ҳузуридаги Кадастр агентлигининг 2024 йил 26 июлдаги 03/08-7181-сонли маълумотнома). Натижада, Термиз шаҳар маҳаллалар жойлашиши, шаҳар аҳолиси зичлиги, шаҳар маҳалаларининг тараққийот драйвери ва оъсиш нуқталари, шаҳар ер майдонларидан фойдаланиш ҳолати, шаҳар умум таълим, олий таълим, соғлиқни сақлаш муассасалари жойлашуви, шаҳарнинг диққатга сазовор туристик обектлари ва шаҳарининг келгусида ҳудудий ривожланиш йоъналишлари, шунингдек, шаҳар атмосфера ҳавосининг мониторинги хусусийатларини геоGrафик хариталар йордамида оърганиш имконини берган;
Термиз шаҳрининг чегаралик ва арид ҳудудда жойлашганлигидан келиб чиққан ҳолда барқарор иқтисодий-ижтимоий ривожлантиришнинг стратегик йоъналишларини (аҳолини иш билан таъминлаш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик секторини ривожлантиришда давом этиш, ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантиришда чет эл инвестицийасига кенг йоъл очиб беришда шаҳарнинг чегаралик имконийатидан фойдаланиш, транспорт тармоғини ва экологик вазийатни йахшилаш ва шу кабилар) аниқлаш ҳамда уларга оид илмий-ташкилий, иқтисодий-ижтимоий чора-тадбирлар ҳақидаги таклифлари “Сурхондарйо вилойати геоGrафийаси (иқтисодий ва ижтимоий геоGrафийа 2-қисм)” номли оъқув қоълланмасининг мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновацийалар вазирлиги, Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2024 йил 13 мартдаги 02/01-01-26-сонли маълумотномаси; гувоҳнома, №509-ПЎ-022). Натижада талабаларнинг Термиз шаҳрини иқтисодий-ижтимоий ривожлантиришнинг стратегик йоъналишлари ҳақидаги компетенсийасини такомиллаштириш имконини берган.