Wang Xiao Yuning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Qadimgi mifologiyaning ratsional konseptlari va ularning zamonaviy adabiyotda namoyon bo‘lishi”, 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik va tarjimashunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.4.PhD/Fil2912.
Ilmiy rahbar: Kasimova Zamira Abdullaevna, filologiya fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Rasmiy opponentlar: Ikromxonova Firuza Ikromovna, filologiya fanlari doktori, professor; Nizamova Munira Nizamovna, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi qadimgi Xitoy va qadimgi Yunon miflarida ratsional konseptning namoyon bo‘lish xususiyatlarini o‘rganish va taqqoslash hamda antik ratsionallik konseptining zamonaviy adabiyotdagi o‘ziga xos rivojlanishini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ratsionallik konseptlar falsafiy kategoriya sifatida qadim davrlardan beri Olam va inson talqinida aqlga tayanilishi (Yunoniston) va ayniqsa, siyosat va nafosatda axloqni (Xitoy) himoya qilishi, adabiy konsept sifatida esa adabiy jarayonni (Evropa) ratsional/hissiy dixotomiya doirasida boshqarishi, ular o‘rtasidagi uyg‘unlikka intilib, “betaraflikning go‘zalligi” (Xitoy) obrazini shakllantirishi aniqlangan;
dunyoning yaratilishi haqidagi miflarda ratsionallik konsepti ziddiyatlarga (Yunon) hamda In va Yan (Xitoy) o‘rtasidagi muvozanat zaruriyatiga asoslangan bo‘lib, koinot qonunlarini izohlashi va qadimgi yunon miflari dramatizmi va uning ziddi bo‘lgan qadimgi xitoy miflaridagi abstraktlilik esa mos ravishda aqliy mushohadaning chiziqli (qadimgi Yunoniston) va chiziqli bo‘lmagan (qadimgi Xitoy) turlarining shakllanishini belgilab berishi asoslangan;
ratsional konseptlar Dao (Xitoy)ga ko‘ra va Logos (Yunoniston) qonuniga muvofiq qahramonlar haqida qadimiy miflardagi o‘xshashlik va farqlarni tushuntirishi, qahramon qismati va asar echimiga singdirilgan ratsional konsept esa inson va tabiat o‘rtasidagi qarama-qarshilikga nisbatan qahramonlik (G‘arb) va uyg‘unlik (Sharq) konseptlarsini shakllantirishi asoslangan;
zamonaviy adabiyotda mifik ratsional konseptlar rivojlanishining uch shakli aniqlandi: birinchisi, ular o‘zining dastlabki ko‘rinishida rivojlanmaydi; ikkinchi, ularning transformatsiyalashuvida yozuvchilar xususiy va global muammolardan kelib chiqib konsept mazmunini o‘zgartiradilar; uchinchi, xitoy yozuvchilarining ijodida mifik ratsional konseptning o‘zlashtirilishi milliy farovonlik va taraqqiyot g‘oyasiga xizmat qilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Qadimgi mifologiyaning ratsional konseptlari va ularning zamonaviy adabiyotda namoyon bo‘lishini o‘rganish natijalari quyidagicha tatbiq etildi:
zamonaviy adabiyotda mifik ratsional konseptlar rivojlanishining uch shakli: birinchisi, ular o‘zining dastlabki ko‘rinishida rivojlanmaydi; ikkinchi, ularning transformatsiyalashuvida yozuvchilar xususiy va global muammolardan kelib chiqib konsept mazmunini o‘zgartiradilar; uchinchi, xitoy yozuvchilarining ijodida mifik ratsional konseptning o‘zlashtirilishi milliy farovonlik va taraqqiyot g‘oyasiga xizmat qilishi aniqlanganligi bilan bog‘liq ilmiy natijalardan №598340-EPP-1-2018-1-es-EPPKA2-CBHE-JP University Cooperation Framework for Knowledge Transfer in Central Asia and China (UNICAC) dasturlari Erasmus+ grant loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (Mirzo Ulug‘bek nomidagi Milliy O‘zbekiston universitetining 2024-yil 22-yanvardagi 04/11-684-son ma’lumotnomasi). Natijalar kataloglar va o‘quv qo‘llanmalarini tayyorlashda foydalanilgan va magistratura talabalari uchun tashkil etilgan onlayn kurslar dasturiga kiritilgan;
ratsionallik konsepti falsafiy kategoriya sifatida qadim zamonlardan beri Olam va inson talqinida aqlga tayanilishi (Yunoniston) va ayniqsa, siyosat va  nafosatda axloqni (Xitoy) himoya qilishi va adabiy tushuncha sifatida adabiy jarayonni (Evropa) ratsional/hissiy dixotomiyalar tarkibida boshqarishi va ular o‘rtasida uyg‘unlikka intilib, “betaraflik go‘zalligi” (Xitoy) obrazini belgilashi aniqlanganligi haqidagi ma’lumotlardan №598340-EPP-1-2018-1-es-EPPKA2-CBHE-JP University Cooperation Framework for Knowledge Transfer in Central Asia and China (UNICAC) dasturlari Erasmus+ grant loyihasini amalga oshirishda foydalanilgan (Mirzo Ulug‘bek nomidagi Milliy O‘zbekiston universitetining 2024-yil 22-yanvardagi 04/11-684-son ma’lumotnomasi). Foydalanilgan materiallar ratsional konsept tushunchasini, uning qadimgi Xitoy va Qadimgi Yunoniston falsafasi, adabiyotidagi mazmuni va ahamiyatini, Evropa va Xitoydagi zamonaviy adabiy jarayonga ta’sirini chuqurroq tushunishga xizmat qilgan;
dunyoning yaratilishi haqidagi miflarda ratsionallik tushunchasi ziddiyatlarga (Yunoniston) hamda In va Yan (Xitoy) o‘rtasidagi muvozanat zarurligiga asoslangan bo‘lib, koinot qonunlarini izohlashi, qadimgi yunon miflari dramatizmi esa, qadimgi xitoy miflaridagi mavhumlikdan farqli o‘laroq aqliy mushohadaning chiziqli (qadimgi Yunoniston) va chiziqli bo‘lmagan (qadimgi Xitoy) turlarining shakllanishi asoslanganligi haqidagi ilmiy natijalardan Sichuan san’at va fanlar universitetining Adabiyot va jurnalistika fakultetida Xitoy va jahon adabiyoti bo‘yicha kurslarni tayyorlashda foydalanilgan (Sichuan san’at va fanlar universitetining 2024-yil 8-yanvardagi 2014010802-son ma’lumotnomasi). Natijada, qadimgi Xitoy va qadimgi Yunonistonning mifik ratsional tushunchalari o‘rtasidagi umumiylik va farqlarni oydinlashtirish, qadimgi adabiyot va madaniyat haqida chuqur tushuncha hosil qilish, Sharq va G‘arb dunyoqarashlari o‘rtasidagi tafovut to‘g‘risida talabalarning tushunchalarini mustahkamlash imkonini bergan;
ratsional konsept Dao (Xitoy)ga va Logos (Yunoniston) qonuniga muvofiq qahramonlar haqidagi qadimiy miflardagi o‘xshashlik va farqlarni tushuntirishi; qahramonlar qismati va asar echimiga singdirilgan ratsional konsept esa inson va tabiat o‘rtasidagi qarama-qarshilikga nisbatan qahramonlik (G‘arb) va uyg‘unlik (Sharq) tushunchasini shakllantirishiga asoslanganligi haqidagi ilmiy natijalardan Pekin Silk Road Culture Development Co faoliyatida foydalanilgan (Beijing Silk Road Culture Development Co. 2023-yil 28-dekabrdagi 20231228-001-son ma’lumotnomasi). Natijada xalqlarning Xitoy an’anaviy madaniyati, adabiyoti va falsafasi haqidagi tushunchalar kengaydi, shuningdek, Sharq va G‘arb madaniyatlari dunyoqarashidagi farqlarga oydinlik kiritilgan.