Xolmuratov Obidjon Yuldashovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yosh – o‘smir shosse velosportchilarining boshlang‘ich sport ixtisoslashuvi bosqichidagi mashg‘ulot yuklamalari metodikasini modifikatsiyalash”, 13.00.04–Jismoniy tarbiya, sport mashg‘ulotlari, sog‘lomlashtirish va adaptiv jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.1.PhD/Ped851.
Ilmiy rahbar: Azizov Nosirjon Nematillaevich Pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktri (PhD), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti.
Ilmiy Kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Rasmiy opponentlar: Isakulova Nilufar Janikulovna, pedagogika fanlari doktori (DSc), professor; Mambetnazarov Islombek Muratbaevich, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktri (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Guliston davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi o‘quv-mashg‘ulot jarayonini jadallashtirish hamda yillik sikldagi musobaqa va maxsus mashg‘ulot yuklamalari hajmi darajasidagi tebranishlar amplitudasini kamaytirish asosida boshlang‘ich ixtisoslikdagi velosportchilarni tayyorgarlik metodikasini takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
boshlang‘ich sport ixtisosligi bosqichidagi velosportchilarning yillik mashg‘ulot yuklamalarini velosipedda mashq qilish soni, yilning turli fasllarida jismoniy tayyorgarlik holatini yuqori darajada ushlab turish uchun velostanok mashqlarida, shamol qarshiligini drafting pazisiyasida harakatlanish bilan kamaytirish hisobiga ishchanlik qobiliyati oshirilgan;
yosh-o‘smir shosse yo‘nalishiga velosportchilarni saralash uchun maxsus jismoniy tayyorgarlik darajasini rivojlantirishga qaratilgan shossechilar to‘rtligi butun masofa davomida kerakli tezlikni saqlab qoluvchi bir xil tempda harakatlanish intensivligini informatsion dasturlarga singdirish evaziga istiqbolli velosportchilarni “Tacx Training” uskunada musobaqa faolyatidagi statik holatni turli pozisiyalarda ushlash vositalarini imitatsiya qilish imkoniyatlari kengaytirilgan;
yosh-o‘smir velosportchilarning mashg‘ulot metodikasiga musobaqa yuklamasiga ega masofani velosportchining tayyorgarlik darajasiga asosan taqsimlash kabi progressiv usulini modifikatsiya qilish strategiyasining sportchi yoki jamoaga effektiv mezonlarini shossening yakuniga qadar bo‘lgan masofaga teng taqsimlash hisobiga natijalarni kuzatish va baholash imkoniyati takomillashtirilgan;
shosse velosportchilarning iste’dodlarini tashxislash uchun mashg‘ulot jarayonida qisqa mashqlarini (sprint, jamoaviy, yakkalik, para haydash) qo‘llash bilan yuqori intensivlikni oshirishga qaratilgan tayyorgarlik yo‘nalishlarni o‘zida qamrab oluvchi velosportchilar mashg‘ulotlar metodikasini ishlab chiqish hisobiga musobaqa va mashg‘ulot yuklamalarining tebranish amplitudasini tayyorgarlikning yillik sikli davomida oshirilgan jadallik bilan bajariladigan mashqlar hajmi takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Sport maktabining sport takomillashuvi guruhlarida tahsil olayotgan o‘quvchilar hamda O‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti velosport seksiyasida shug‘llanuvchi yosh shosse velosportchilari mashg‘ulot yuklamalar metodikasini madifikatsiyalash bo‘yicha o‘tkazilgan tajribalar asosida:
yosh velosportchilarning mashg‘ulotlar jarayonida organizmga yuklamalar ta’sirini aniqlash uchun maxsus mashg‘ulot yuklamalari jadalligini oshirish bilan ular hajmini me’yorlash bo‘yicha yillik tayyorgarlik siklining tuzilish variantlaridan foydalanish qo‘llash bo‘yicha takliflar O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligi tasarrufidagi tashkilotlar sportchilarning mashg‘ulot jarayonlariga tadbiq etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligining 2023-yil 28-dekabrdagi 03-01/04/20/13980-son ma’lumotnomasi). Natijada tajriba guruhi velosportchilari ishonchli teng hajmli mashg‘ulot va musobaqa yuklamalarini bajarishga 18 soatdan kam vaqt sarflyagan hajmi 19,12% umum qabul qilingan uslubiyat tizimida – 13,34% oshgan;
yosh-o‘smir shosse yo‘nalishiga velosportchilarni saralash uchun maxsus jismoniy tayyorgarlik darajasini rivojlantirishga qaratilgan informatsion dasturlarni qo‘llash bo‘yicha taklif va tavsiyalar velosportchilarning o‘quv-mashg‘ulot jarayonida qo‘llaniladigan “Velosport nazariyasi va uslubiyati” darsligining mazmuniga kiritilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligini 2017 yil 28-iyundagi 434-sonli buyrug‘iga asosan 434-275 raqamli guvohnomasi). Natijada tajriba guruhi velosportchilar 20,90%ni, nazorat guruhida – 30,32%ni, o‘tish va tayyorgarlik davrlarida muvofiq ravishda – 19,30% va 46,21%, tayyorgarlik davrida muvofiq ravishda – 8,56% va 51,82% o‘sgan;
shosse poygachilarning o‘ziga xos antropometrik xususiyatlarini inobatga olib boshlang‘ich sport ixtisoslashuv bosqichidagi mashg‘ulot yuklamalarini har tomonlama me’yorlash sinovdan o‘tkazilgan va O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligi tasarrufidagi tashkilotlar mashg‘ulotlari jarayoniga tadbiq etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligining 2023-yil 28-dekabrdagi 03-01/04/20/13980-son ma’lumotnomasi). Natijada o‘tish davrida – 70% gacha, boshlang‘ich va ixtisoslashtirilgan bazaviy tayyorgarlik davrlarida muvofiq ravishda – 57% va 82% ga oshgan;
SM sharoitlarida yosh-o‘smir shosse velosportchilarning iste’dodlarini tashxislash uchun jismoniy holat alomatlarini kompleks baholash uslublari hamda bashoratlash imkoniyatlarini bo‘yicha taklif va tavsiyalar “Sport pedagogik mahoratini oshirish” (velosport) nomli darslik mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2017-yil 28-iyundagi 434-sonli buyrug‘iga asosan 434-294 raqamli guvohnomasi).  Natijada maxsus jismoniy tayyorgarlik ko‘rsatkichlari umumiy xisobda 15,2 % ga yaxshilangan.