Ayubova Nargiza Mirzabixulaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi xaqida e’lon

I.    Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Aktinik keratozning klinik-immunologik xususiyatlari va davolash usullarini optimallashtirish», 14.00.11 – Dermatologiya va venerologiya.
Dissertatsiya ma’vzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tib2450.
Ilmiy rahbar: Azizov Baxodir Sadikovich, tibbiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent Davlat stomatologiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami, Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi, DSc.04/28.02.2023.Tib.158.01.
Rasmiy opponenetlar: Luk`yanov Aleksandr Mixaylovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Inoyatov Avaz Shavkatovich, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Samarkand davlat tibbiet universiteti.
II. Tadqiqot maqsadi: aktinik keratozning klinik shakllariga kura patogenetik terapiyasini optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
AKning barcha urganilgan shakllarida AKASI shkalasi buyicha urta ogirlik darajasi kup uchrashi, xamda urganilgan teri fototiplarida aktinik keratoz uchogini III-fototipda, IV-fototipga nisbatan kup uchrashi (68,7% va 31,3%) isbotlangan. Aktinik keratozning eritematoz shaklida sezilarli farklar aniklangan;
AK yalliglanishga oid va yalliglanishga karshi sitokin darajasining oshishi bilan boglik yalliglanish faollashuvining ishtiroki isbotlangan;  
III va IV fototipdagi terida gipertrofik (32%), atrofik (25%), lixenoid turlarida (33,3%) epidermis proliferatsiya indeksining pastligi, xamda akantolitik (87,5%) va bovenoid turida (100%) ogir displaziya mavjudligi isbotlangan;
AK ning turli shakllari bulgan bemorlarni CO2 lazerida ablyasion shlifovka va Keravort (Imikvimod) preparati bilan birgalikda davolash samaradorligi (88,9%), bu usullarni aloxida ishlatganda (CO2- lazerida ablyasion shlifovkada 78,3% va Keravort (Imikvimod) preparatida 55,1%)ga teng bulgani va 6 oy ichida residiv kuzatilmagani isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Aktinik keratozni turli shakllari bilan ogrigan bemorlarda davolashni takomillashtirishni asoslash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: AK ning deyarli barcha urganilgan shakllarida,   AKASI shkalasi buyicha kasallikning urtacha ogirligi va III teri fototipili AK ning turli shakllari bulgan bemorlar IV fototipli bemorlardan ustunligi  (68,7% va 31,3%) isbotlangan. Fakat AK ning eritematoz shaklida sezilarli farklar aniklangan  (84,4% ga 15,6%, p<0,05). Toshkent viloyati teri-tanosil kasalliklari dispanserida  15 aprel` 2024 yildagi 49-son buyrug‘i bilan va Respublika ixtisoslashtirilgan teri-tanosil va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro viloyat hududiy filialida 06 aprel` 2024 yildagi 14-son buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: olingan ma’lumotlar kasallikning klinik rivojlanishini bashorat kilish va kasallikningogirligiga karab, optimal terapiyani taerlash uchun foydalanishga imkon beradi, bu esa diagnostika jaraenini optimallashtirish va AK ning shakliga va teri fototipiga karab AK uchun optimal terapiyani tanlash imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: AKning ogirligini baxolash AKASI shkalasini kiritish kasallikning klinik kechish xususiyatlarini bashorat kilish imkoniyatini beradi va olingan ma’lumotlar diagnostik axamiyatga ega, optimal terapiyani tanlash imkonini beradi. Bu usulda maxsus jadval ballar orkali tuldiriladi va kal`kulyator erdamida xisoblanadi;
 ikkinchi ilmiy yangilik: AK da yalliglanishga oid  (IL-4 2,9 marta, TNF-a 5,7marta, p<0,01) va yalliglanishga karshi sitokin (IL-10 7,3 marta, p<0,01) darajasining oshishi bilan boglik sitokinlar faollashuvi isbotlangan, Toshkent viloyati teri-tanosil kasalliklari dispanserida 15 aprel` 2024 yildagi 49-son buyrug‘i bilan va Respublika ixtisoslashtirilgan teri-tanosil va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro viloyat hududiy filialida 06 aprel` 2024 yildagi 14-son buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: AKda yalliglanishga oid va yalliglanishga karshi sitokinlar(IL-4, TNF-a va IL-10) darajasining oshishi aniklandi, bu AK terapiyasi uchun taktikani tanlash va kasallikning residivlanish chastotasini kamaytirish va terining YaXR rivojlanishiga erta tashxis kuyish imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: iktisodiy samaradorlik taxlilini utkazishda laboratoriya tadkikotlari ma’lum xarajatlarni talab kiladi. 200000 dan 265000 sumgacha. Shu kungacha bunday tabkikotlar AKda utkazilmagan;
uchinchi ilmiy yangilik: III va IV fototirdagi terida gipertrofik (32%), atrofik (25%), lixenoid (33,3%)da epidermis proliferatsiya indeksining pastligi xamda, akantolitik va bovenoid AKda  (87,5% va 100%) ogirlik displaziya darajasi isbotlangan, Toshkent viloyati teri-tanosil kasalliklari dispanserida  15 aprel` 2024 yildagi 49-son buyrug‘i bilan va Respublika ixtisoslashtirilgan teri-tanosil va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro viloyat hududiy filialida 06 aprel` 2024 yildagi 14-son buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: gipertrofik, atrofik, lixenoid AK epidermis proliferatsiya indeksining pastligi, xamda  akantolitik va bovenoid turlarida ogir displaziya mavjudligi isbotlangan, bu gistologik turlarga karab AK shakllarini tugri farklash va bu bilan keyinchalik terapiya taktikasini tanlash va bemorlarni onkologik muassaga yunaltirish imkonini beradi. Iqtisodiy samaradorligi: immunogistoximiyaviy taxlillarni diagnostika tadbirlari ruyxatiga kiritish AK ning klinik kechishini bashorat kilish imkonini beradi va ushbu patologiyani davolashni imkoniyatini yaratadi, bu esa residivlanish chastotasini pasaytiradi va neoplastik teri kasalliklarini rivojlanishini erta oldini olishga olib keladi. Iktisodiy samaradorlik 750000 sumni tashkil kildi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: AKning turli shakllari bulgan bemorlarni CO2- lazerida ablyasion shlifovka va Keravort (Imikvimod) preparati bilan birgalikda davolash samaradorligi (88,9%) ga tengligi, bu usullarni aloxida ishlatganda (CO2 lazerida ablyasion shlifovka 78,3% va Keravort (Imikvimod) preparatida 55,1%) ga teng bulgani va bu xolat 6 oy ichida residivlar kuzatilmagani bilan isbotlangan; Toshkent viloyati teri-tanosil kasalliklari dispanserida  15 aprel` 2024 yildagi 49-son buyrug‘i bilan va Respublika ixtisoslashtirilgan teri-tanosil va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro viloyat hududiy filialida 06 aprel` 2024 yildagi 14-son buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan. Ijtimoiy samaradorligi: AK ning turli shaklliri bilan ogrigan bemorlarni davolash jaraeni optimalalshtirildi. AK ning turli shakllarining kombinatsiyalangan terapiyasi residivlar chastotasini kamayishiga, terining YaXR rivojlanishini erta olditni olishga va bu bilan bemorlarning xaet sifatini yaxshilashga imkon beradi. Iqtisodiy samaradorligi: iktisodik samaradorlikni taxlil kilishda AKni davolashning an’anaviy usullaridan foydalanish xarajatlari, ularning kaytalanishini xisobga olgan xolda, bitta uchokni davolash 350000 sumni tashkil etdi. Davolashning dinamikasida invaziv davolash usullariga kursatmalarni kamaytirish orkali xarajatlarni 45%ga kamaytirish imkonini berdi.