Мирзакаримова Махлиёхон Мадаминжоновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “SLIL технологиялари воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантириш методикаси”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.DSc/Ped449.
Илмий маслаҳатчи: Артикова Муҳайёхон Ботиралиевна, педагогика фанлари доктори, ррофессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти ҳузуридаги PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01. рақамли Илмий кенгаш асосида тузилган бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ҳамроев Ғофир Ҳасанович, педагогика фанлари доктори, ррофессор; Иминахунова Иродахон Хусейновна, педагогика фанлари доктори, доцент; Жафаров Ботиржон Саттарович, филология фанлари доктори, ррофессор.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади SLIL технологиялари воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг методик асосларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларида тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг мазмуни ва аҳамияти тадбиркорлик таълими ва маданиятини шакллантиришнинг глобаллашув жараёнидаги педагогик заруратини хорижий тил ўзлаштириш ва тадбиркорлик тушунчаларини ривожлантиришни миллий-тарихий контекстуал баҳолаш ҳамда тенденсиал ривожланишдаги хусусиятларини адаптив қўллаш асосида аниқлаштирилган;
SLIL технологияси воситасида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари ва методологик хусусиятлари чет тилларини ўқитишнинг миллий консептуал (5Сс) мақсадларини кўп мақсадлилик, ранг-баранг ўқув муҳити, реал ҳаётийлик, фаолликни намойиш етиш, ҳамкорликда ишлаш каби методологик хусусиятларини ички интеграциялаш воситасида асосланган;
SLIL технологияси воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантириш методик таъминоти ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг креативлик ва инновативлик, коммуникативлик ва коллоборативлик усулларини SLIL методлари, дарс шакллари ҳамда воситаларини ўзаро таъсири продуктивлигини ҳисобга олишга қаратилган “Қуинтупле” консепсияси таълим технологиясини ишлаб чиқиш орқали такомиллаштирилган;
инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг SLIL технологиялари умумтаълим фанлари мазмунини селектив таҳлил, дидактик соддалаштириш ва устуворликни белгилаш орқали ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантириш методи ва воситаларини функционал дидактика қоидаларига кўра имплеминтация қилиш асосида такомиллаштирилган;
SLIL технологиялари воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривошлантириш модели ўқувчиларнинг фанга доир лингивистик, социолингивистик, прагматик, коммуникатив компетенцияларини рақамли технологияларни қўллай олиш, танқидий, тизимли ва креатив фиклаш, информацион ва медиа саводхонлик, шахслараро ва ўз ўзини бошқариш, ҳисобдор, масъулиятли ва мослашувчан бўлиш каби компетенциявий талабларига устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. SLIL технологиялари воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг методик асосларини такомиллаштиришга доир тадқиқот натижалари асосида:
тадбиркорлик таълими ва маданиятини шакллантиришнинг глобаллашув жараёнидаги педагогик заруратини хорижий тил ўрганиш ва тадбиркорлик тушунчаларини ривожлантиришнинг миллий-тарихий контекстуал таҳлили ҳамда тенденсиал ривожланишдаги хусусиятларини адаптив қўллаш асосида аниқлаштирилган умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларида тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг мазмуни ва аҳамиятига доир амалий таклиф ва тавсияларидан Германиянинг А&А Аусбилдунг унд Арбеит Рлус ГмбҲ ташкилоти фаолиятида редагогика таълим соҳасининг интеграцион индикаторларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (А&А Аусбилдунг унд Арбеит Рлус ГмбҲ ташкилотининг 2024-йил 30-январдаги маълумотномаси). Натижада, хорижий тил ўрганишда SLIL технологиялари воситасида ўқувчиларнинг бизнесга қизиқишларини ошириш, ўқувчиларда тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг методик хусусиятлари таҳлили асосида “Инглиз тили” фанини ўқитиш жараёнида самарали натижаларига еришилган;
инглиз тили ўқитишнинг миллий консептуал (5Сс) мақсадларини ўқув муҳитини реал ҳаётийлик, фаолликни намойиш етиш, сcаффолдинг, ҳамкорликда ишлаш каби методологик хусусиятларни ички интеграциялаш воситасида асосланган SLIL технологияси воситасида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари ва методологик хусусиятларига доир таклифлардан Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг “Умумий ўрта таълимнинг давлат таълим стандартлари”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ресрубликаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Ресрублика Таълим марказининг 2023-йил 14-февралдаги 01/11-02/2-86-сон маълумотномаси). Натижада, инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришда ўқувчиларнинг тадбиркорлик комретенсиясини ривожлантириш самарадорлигини ошишига хизмат қилган;
ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг креативлик ва инновативлик, коммуникативлик ва коллоборативлик усулларини SLIL технологиялари, методлари, дарс шакллари ҳамда воситаларини ўзаро таъсири продуктивлигини ҳисобга олиш орқали такомиллаштирилган SLIL технологияси воситасида инглиз тили дарсларида ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантиришнинг методик таъминоти асосида хорижий тил ва адабийоти соҳаси бакалавриат таълим йўналишлари учун ишлаб чиқилган “Умумий редагогика” дарслиги мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Ресрубликаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 17-июлдаги 314-сонли буйруғи, 414095524567424641-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, SLIL технологиялари асосида ўқувчиларда тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш тажрибасини интеграциялаш самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
умумтаълим фанлари мазмунини селектив таҳлил, дидактик соддалаштириш ва устуворлик белгилаш орқали ўқувчиларнинг тадбиркорлик кўникмаларини ривожлантириш методи ва воситаларини функционал дидактика қоидаларига кўра имплеминтация қилиш асосида SLIL технологияларини такомиллаштириш воситасида умумий ўрта таълим мактабларида инглиз тилини ўқитишда маънавий-маърифий ишлар мазмунини бойитишга оид материалларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий ешиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Болалар ва биз номли дастурлар сенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 24-июндаги 04-36-775-сон маълумотномаси). Натижада, ўқувчиларни ижтимоий-иқтисодий ўзгаришларга, ҳайотий фаолиятга таййорлаш жараёнида уларда тадбиркорлик сифатларини ривожлантириш имкониятлари юзага келган.