Saidxodjaeva Dildora Olimjon qizining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Amarantni qayta ishlash texnologiyasini takomillashtirish», 02.00.17 - Qishloq xo’jalik va oziq-ovqat mahsulotlariga ishlov berish, saqlash hamda qayta ishlash texnololgiyalari va biotexnologiyalari (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.3.PhD/T3055.
Ilmiy rahbar: Choriev Abdusattar Jo‘raevich, texnika fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat texnika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent kimyo-texnologiya instituti, DSc.03/30.12.2019.T.04.01.
Rasmiy opponentlar: Serkaev Qamar Pardaevich, texnika fanlari doktori, dotsent; Xoldorov Baxodir Baratovich, texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Namangan muhandislik-texnologiya instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: amarant tarkibiy qismlarini qayta ishlash asosida biologik faol moddalar olish texnologiyasini takomillashtirish va pishirilgan kolbasa ishlab chiqarishda qo‘llashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
amarant bargi va guli ekstraktlari 40 %-li suv-spirtli eritmasida 24 sutka davomida antioksidantlik xossalarini saqlashi isbotlanib, betatsianinlar miqdori Amaranth garnet red Microgreens navi gulidan olingan ekstraktga nisbatan ko‘pligi aniqlangan;
amaranth garnet red Microgreens navida amaranth red garnet tricolor naviga nisbatan biologik faol moddalar - antioksidantlar 1,5 barobar ko‘p ekanligi asoslangan;
50 C haroratda, shovul kislotasi konsentratsiyasi 0,5 %, muhit kislotaligi pH~4,5, gidromodul 1:13, ekstraksiya davomiyligi 90 minut amarant bargidan pektin polisaxaridlari olishning maqbul parametrlari ekanligi aniqlangan;
40 %-li suv-spirt eritmasi gidromodul 1:5, muhit kislotaligi pH~4,4, harorat 20-25 C, ekstraksiya davomiyligi 40 minut amarant bargi va gulidan ozuqaviy bo‘yoq moddalari olishning maqbul parametrlari ekanligi asoslangan;
amarant tarkibiy qismlarini qayta ishlash asosida olingan biologik faol moddalar qo‘shib, pishirilgan kolbasa ishlab chiqarish texnologiyasi takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Amarantni qayta ishlash texnologiyasini takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
amarant uni va boʻyog‘ini kolbasa mahsulotlarida qoʻllash texnologiyasi O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasining «2024-2026 yillarda amaliyotga joriy etish bo‘yicha istiqbolli ishlanmalar ro‘yxati»ga kiritilgan («O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasi»ning 2024 yilning 26 aprelidagi 26-38/04-24-son ma’lumotnomasi). Natijada, amarant o‘simligidan olingan biologik faol qo‘shimchani go‘sht mahsulotlari tarkibida qo‘llab, tayyor mahsulotning chiqishini oshishirish imkonini beradi;
bo‘yoq moddalarini kolbasa mahsulotlarida qo‘llash texnologiyasi O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasining «2024-2026 yillarda amaliyotga joriy etish bo‘yicha istiqbolli ishlanmalar ro‘yxati»ga kiritilgan («O‘zbekiston oziq-ovqat sanoati uyushmasi»ning 2024 yilning 26 aprelidagi 26-38/04-24-son ma’lumotnomasi). Natijada, go‘sht mahsulotlari uchun amaranta o‘simligidan bo‘yoq ishlab chiqarish imkonini beradi.