Shermatova Dilfuza Yakubjanovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Oliy ta’lim texnika yo‘nalishlarida o‘zbek tilini o‘qitishning zamonaviy texnologiyalari”, 13.00.02 - Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (o‘zbek tili), (pedagogika fanlari)
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.1.PhD/Ped2435  
Ilmiy rahbar: Sobirova Mahbuba Yusupdjanovna, pedagogika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi: Namangan davlat universiteti, PhD.03/04.06.2020.Ped.76.02.  
Rasmiy opponentlar: Niyozmetova Roza Xasanovna pedagogika fanlari doktori, professor; Uluxujaev Narzulloxon Ziyoviddinovich pedagogika fanlari nomzodi, professor,
Yetakchi tashkilot: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi oliy ta’lim texnika yo‘nalishlarida o‘zbek tilini o‘qitishning zamonaviy texnologiyalarini takomillashtirish yuzasidan taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
oliy ta’lim texnika yo‘nalishlari talabalarida o‘zbek tili mashg‘ulotlarida til va nutq ko‘nikma hamda malakalari rivojlantirilishining antroposentrik (shaxsga yo‘naltirilgan) nutqiy faoliyatning barcha turlari (kognitiv-kommunikativ, tizimli kompetensiyaviy, kreativ muloqotli)ni kompleks – yaxlit tarzda o‘stirish yo‘llari zamonaviy yondashuvlar asosida aniqlashtirilgan;
texnika yo‘nalishlari talabalarining kasbiy sohalariga oid mavzularda fikrlarini muayyan ketma-ketlikda hamda mantiq va grammatika qoidalari asosida o‘zaro bog‘langan matn tuza olish, ularni og‘zaki va yozma shaklda bayon etish malakalarini rivojlantirishga doir zamonaviy texnologiyalarning ilmiy-metodik asoslari ishlab chiqilgan;
fanlararo integratsiyaning didaktik ta’minoti mazmuni ta’minlangan holda texnikaviy sohaga oid terminlar talaffuzi hamda milliy so‘z va terminlarning orfoepik xususiyatlarini turli birlashuvchi (integratsion) an’anaviy va zamonaviy pedagogik texnologiyalar uyg‘unligida takomillashtirilgan;
o‘zbek tili o‘qitishdagi o‘ziga xos xususiyatlarning nazariy-metodologik asoslari orqali talabalar bilan texnik atama, terminlar ustida ishlash usul va mexanizmlari mantiq hamda grammatik qoidalarga muvofiq savodxonlik bilan tahlil qila olish malaka va ko‘nikmalarini takomillashtirishga doir tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Oliy ta’lim texnika yo‘nalishlarida o‘zbek tilini o‘qitishning zamonaviy texnologiyalari tadqiqi bo‘yicha olingan ilmiy natijalari asosida:
oliy ta’lim texnika yo‘nalishi talabalarida o‘zbek tili mashg‘ulotlarida til va nutq ko‘nikma hamda malakalari rivojlantirilishining antroposentrik nutqiy faoliyatning barcha turlarini kompleks – yaxlit tarzda o‘stirish yo‘llari zamonaviy yondashuvlar asosida aniqlashtirishga doir taklif va tavsiyalari 60730700 - Qurilish materiallari va buyumlari konstruksiyalarini ishlab chiqarish ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun tayyorlangan “O‘zbek tilining sohada qo‘llanishi” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil 22-dekabrdagi 537-sonli buyrug‘i, 537210-raqamli guvohnoma). Natijada texnika yo‘nalishlar talabalarining o‘zbek tili amaliy mashg‘ulotlarida til va nutq ko‘nikmalari hamda malakalarining rivojlantirilishiga xizmat qilgan.     
texnika yo‘nalishlari talabalarining kasbiy sohalariga oid mavzularda fikrlarini muayyan ketma-ketlikda hamda mantiq va grammatika qoidalari asosida o‘zaro bog‘langan matn tuza olish, ularni og‘zaki va yozma shaklda bayon etish malakalarini rivojlantirishga doir zamonaviy texnologiyalarning ilmiy-metodik asoslari ishlab chiqilgan. Natijalardan T.N.Qori-Niyoziy nomidagi O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialida bajarilgan FZ-2016-0908165532-raqamli “Qoraqalpoq tilining yangi alfaviti va imlo qoidalariga muvofiq ona tili va adabiyotini rivojlantirish metodikasi” mavzusidagi fundamental loyihasini amalga oshirishda foydalanildi (O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti Qoraqalpog‘iston filialining 2023-yil 14-iyundagi 281-son ma’lumotnomasi). Natijada yangi alifbo va imlo qoidalariga muvofiq ona tilini rivojlantirish metodikasi milliy-ma’naviy omillarning ta’sirida yuzaga keladigan jihatlarning nazariy asoslari ilmiy jihatdan kengaytirilgan va to‘ldirilgan;
fanlararo integratsiyaning didaktik ta’minoti mazmuni ta’minlangan holda texnikaviy sohaga oid terminlar talaffuzi hamda milliy so‘z va terminlarning orfoepik xususiyatlarini turli birlashuvchi (integratsion) zamonaviy va an’anaviy pedagogik texnologiyalar uyg‘unligida takomillashtirishga doir tavsiyalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “Mahalla” teleradiokanali muharririyati tomonidan tayyorlangan “Minbar”, “Reportyor” nomli ko‘rsatuvlar ssenariysida foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “Mahalla” teleradiokanali davlat muassasasining 2023-yil 13- iyundagi № 01-15-670-sonli ma’lumotnomasi). Natijada ushbu ko‘rsatuvlar mazmunan boyib, ijodiy jamoa va  teletomoshabinlarning o‘zaro muloqot jarayonlarida nazariy va amaliy ko‘nikmalarining shakllanishi hamda rivojlanishiga asos bo‘lgan;
o‘zbek tili o‘qitishdagi o‘ziga xos xususiyatlarining nazariy-metodologik asoslari orqali talabalar bilan texnik atama va terminlar ustida ishlash usul va mexanizmlari mantiq hamda grammatik qoidalarga muvofiq savodxonlik bilan tahlil qila olish malaka va ko‘nikmalarini takomillashtirishga doir amaliy taklif  va tavsiyalaridan O‘zbekiston Milliy universitetida 2018-2020-yillarda bajarilgan PZ-2017093020-raqamli “Oliy va o‘rta maxsus ta’lim tizimini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish va prognozlashtirishning uslubiy asoslarini ishlab chiqish va kompleks dasturini yaratish” mavzusidagi amaliy loyiha doirasida foydalanilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar Vazirligi O‘zbekiston Milliy universitetining 2023- yil 27- iyuldagi 04/11-4512-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu loyihani amalga oshirish jarayonlarida texnik atama va terminlardan mantiq hamda grammatik qoidalarga muvofiq to‘g‘ri, samarali foydalanish malaka va ko‘nikmalarini takomillashtirishga xizmat qilgan.