Эргашева Маликахон Авазхон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Солиққа тортишнинг тартибга солиш функсияси самарали тараққиёти йўналишлари»,
08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Iqt3013
Илмий раҳбар: Аманов Акрам Мирзаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Худойқулов Хуршид Хуррамович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Элмуродов Шохжаҳон Ғайрат ўғли, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади солиққа тортишнинг тартибга солиш функсияси самарали тараққиёти йўналишларига доир илмий-услубий ҳамда амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчилари томонидан ўз маҳсулотларини сотишда қўшилган қиймат солиғини тўлаш қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотиб олувчилар томонидан амалга ошириладиган тартибни жорий этиш орқали солиққа тортишнинг тартибга солиш функсиясини янада кучайтириш таклифи асосланган;
бензин ва дизел ёқилғисини охирги истеʼмолчиларга сотадиган шахслар учун аксиз солиғини бекор қилиб, уни тўлаш мажбуриятини ушбу нефт маҳсулотларини ишлаб чиқарувчиларга юклаш орқали аксиз солиғи маъмурчилигини такомиллаштириш ва кичик бизнес субектларининг солиқ мажбуриятларини бажариш харажатларини камайтириш асосланган;
солиқ тўловчига имтиёзли солиқ ставкасини қўллаш ҳуқуқини берувчи товар ва хизматлар экспортидан олинадиган даромадлар улушини 15 фоиздан 30 фоизгача ошириш орқали экспортни ривожлантириш учун қўшимча қулай шарт-шароитлар яратиш ҳамда тақдим этилаётган солиқ имтиёзларининг самарадорлигини ошириш асосланган;
хусусий мулк ҳуқуқи асосида жисмоний шахсларга қарашли мол-мулкни юридик шахсларга сотишдан олинган даромадлари бўйича жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғидан имтиёзни бекор қилиш орқали солиққа тортишнинг тартибга солиш функсиясини янада кучайтириш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Солиққа тортишнинг тартибга солиш функсияси самарали тараққиёти йўналишларига доир илмий-услубий ҳамда амалий таклиф ва тавсиялар асосида:
қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчилари томонидан ўз маҳсулотларини сотишда қўшилган қиймат солиғини тўлаш қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотиб олувчилар томонидан амалга ошириладиган тартибни қўллаш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг фискал сиёсат консепсиясига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 07.08.2023 йилдаги 07-81120-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотиб олувчи қўшилган қиймат солиғини бюджетга тўлаганидан кейингина ҳисобга олиши имкони яратилган;
бензин ва дизел ёқилғисини охирги истеʼмолчиларга сотадиган шахслар учун аксиз солиғини бекор қилиб, уни тўлаш мажбуриятини ушбу нефт маҳсулотларини ишлаб чиқарувчиларга юклаш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг фискал сиёсат консепсиясига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 07.08.2023 йилдаги 07-81120-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида аксиз солиғи маъмурчилигини такомиллаштириш ва кичик бизнес субектларининг солиқ мажбуриятларини бажариш харажатларини камайтириш имкони яратилган;
солиқ тўловчига имтиёзли солиқ ставкасини қўллаш ҳуқуқини берувчи товар ва хизматлар экспортидан олинадиган даромадлар улушини 15 фоиздан 30 фоизгача ошириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг фискал сиёсат консепсиясига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 07.08.2023 йилдаги 07-81120-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида экспортни ривожлантириш учун қўшимча қулай шарт-шароитлар ҳосил қилиш ва тақдим этилаётган солиқ имтиёзларининг самарадорлигини ошириш имкони яратилган;
хусусий мулк ҳуқуқи асосида жисмоний шахсларга қарашли мол-мулкни юридик шахсларга сотишдан олинган даромадлари бўйича жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғидан имтиёзни бекор қилиш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг фискал сиёсат консепсиясига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Солиқ қўмитасининг 07.08.2023 йилдаги 07-81120-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида ушбу шахсларнинг тижорат операцияларини амалга оширишлари, масалан, автомобилларни реализация қилиш ёки қурилиш юзасидан инвестиция шартномаларидаги ҳиссаси бўйича даромад солиғини тўлаш имкони яратилган.