Шукуров Шаҳобиддин Тўлқин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Тезкесар пўлатдан тайёрланган тиш кесувчи фрезани пухталаш технологиясини ишлаб чиқиш», 05.02.01 – Машинасозликда материалшунослик. Қуймачилик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Т3109.
Илмий раҳбар: Норхуджаев Файзулла Рамазанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК, DSc.03/30.12.2019.K/T.03.01.
Расмий оппонентлар: Абед Нодира Саибжановна, техника фанлари доктори, профессор; Эшқобилов Олим Холиқулович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон машинасозлик иниститути
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тезкесар пўлатдан тайёрланган тиш кесувчи фрезани пухталаш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тезкесар пўлатдан тайёрланган тишкесар фрезани пухталашда қўлланилган суюқ ҳолда азотлаш усулининг ваннаси таркиби ва азотлаш режими аниқланган;
суюқлик азотлаш жараёнидан кейинги микроструктура карбонитридлардан ташкил топган қатламидан иборат бўлган ва суюқ ҳолда азотлашнинг технологик режимларини тезкесар пўлатнинг структура-фаза ҳолатига таъсири аниқланган;
пўлат юзасининг азот ва углерод атомлари билан тўйиниши ҳамда бўшатиш жараёнлари бир вақтнинг ўзида содир бўладиган, тезкесар пўлатни бўшатиш ва суюқ ҳолда азотлаш жараёнларининг иссиқлик режимлари ишлаб чиқилган;
ўзида тоблаш жараёнини, биринчи бўшатишни, сўнгра иккинчи бўшатиш билан биргаликда суюқ азотлаш жараёнини ва ниҳоят якуний бўшатишни мужассамлаштирадиган Р6М5, Р9Ф5 маркали тезкесар пўлатлардан тайёрланган тиш кесувчи фрезани суюқ ҳолда азотлаш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Тезкесар пўлатдан тайёрланган тиш кесувчи фрезани пухталаш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар асосида:
тезкесар пўлатни суюқ ҳолатда азотлаш учун маҳаллий хомашёдан ваннадаги эритма таркиби “Олмалиқ КМК” АЖ “Нодир металлар ва қаттиқ қотишмалар ишлаб чиқариш бўйича ИИЧБ”да амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ KMK” АЖнинг 2023 йил 10 сентябрдаги 10-23/01-1701-сонли маълумотномаси). Натижада, кесувчи асбобларни пухталашдаги сарф-харажатлар асбобнинг таннархини 15-20% га камайтириш имконини берган;
Р6М5 маркали тезкесар пўлатдан тайёрланган ўтувчи кескич, червякли ва дискли фрезанинг пухталаш технологияси “Олмалиқ КМК” АЖ “Нодир металлар ва қаттиқ қотишмалар ишлаб чиқариш бўйича ИИЧБ” ва Илмий-технологик марказида амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ KMK” АЖнинг 2023 йил 10 сентябрдаги 10-23/01-1701-сонли маълумотномаси). Натижада, стандарт термик ишлов беришга нисбатан асбобларнинг ейилишбардошлилигини 1,3 – 1,4 мартага ошириш имконини берган.