Ниёзов Ғуломжон Эшмуродовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Янги коронавирус инфекциясида гомеостазнинг баъзи гемостатик омилларининг клиник-патогенетик аҳамияти” 14.00.10 – Юқумли касалликлар (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2744
Илмий раҳбар: Облоқулов Абдурашид Рахимович, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Ахмедова Муборахон Джалиловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мирзоева Мехринисо Ризоевна, тиббиёт фанлари доктори (DSc).
Етакчи ташкилот: Кубан давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: COVID-19 нинг клиник ва лабораториявий хусусиятларини ўрганиш ҳамда ташхисот усулларини такомиллаштириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тромбоцитлар сони, протромбин вақти, D-димер, фибриноген ва антифосфолипид антитаначалари каби гемостатик гомеостазнинг кўрсаткичлари COVID-19 билан боғлиқ коагулопатиянинг предикторлари эканлиги исботланган;
коронавирусли инфекциянинг ҳар иккала шакли билан касалланган беморларда протромбин индекси назорат гуруҳидаги беморларда қайд этилган кўрсаткичларга нисбатан юқорироқ эканлиги аниқланган ва қон ивиш кўрсаткичларини диагностик ва прогностик аҳамияти ўрганилган бўлиб, илк бор COVID-19 билан боғлиқ коагулопатия хавфини аниқлаш шкаласи ишлаб чиқилган;
D-димер ва фибриноген миқдори назорат гурухига нисбатан юқорилигича қолганлиги ва антифосфолипид антителалар миқдорининг меъёрлашгани, протромбин вақти тезлигини ошганлиги аниқланганлиги асосида қон ивиш кўрсаткичларини диагностик ва прогностик аҳамияти ўрганилган ва илк бор COVID-19 да оддий лаборатория маркерлари асосида коагулопатияни бошқариш алгоритми ишлаб чиқилган;
прокальцитонин – бактериал инфекция қўшилганлиги ва у туфайли касалликнинг жадаллашганлигидан далолат бериб, прокальцитонин ошиш даражаси COVID-19 га бактериал инфекция қўшилганлиги, вақтли антибактериал препаратлар буюрилиши ҳамда антибактериал терапия давомийлигини белгилаб бериши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши:
Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий-техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 6-сон маълумотномасига кўра (илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш тўғрисида Бухоро давлат тиббиёт институтининг 2024-йил 6-сентябрдаги 04/7501-сонли хати Эксперт кенгашига тақдим этилган):
биринчи илмий янгилик: тромбоцитлар сони, протромбин вақти, D-димер, фибриноген ва антифосфолипид антитаначалари каби гемостатик гомеостазнинг кўрсаткичлари COVID-19 билан боғлиқ коагулопатиянинг предикторлари эканлиги исботланиш Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг 01.02.2023 йилдаги 29/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Бухоро филиалининг 01.02.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.07.2024 йилдаги 01/400-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморларда коагулопатия маркерларининг аҳамиятини ўрганишга асосланган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморлар орасида ушбу контингентдаги беморларни учраш даражасини камайтириш билан иқтисодий самарадорликка эришилган (Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг прейскурантига кўра умумий COVID-19 билан касалланган беморларнинг даволаниш нархи 1 куни 360000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: COVID-19 билан оғриган беморларда тромбоэмболик асоратлар хавфининг ошишини ҳисобга олган ҳолда, антикоагулянтларни ва биринчи навбатда майда молекуляр гепарин профилактик ва даволовчи восита сифатида қўллаш тавсия қилиниши имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: коронавирусли инфекциянинг ҳар иккала шакли билан касалланган беморларда протромбин индекси назорат гуруҳидаги беморларда қайд этилган кўрсаткичларга нисбатан юқорироқ эканлиги аниқланган ва қон ивиш кўрсаткичларини диагностик ва прогностик аҳамияти ўрганилган бўлиб, илк бор COVID-19 билан боғлиқ коагулопатия хавфини аниқлаш шкаласи ишлаб чиқиш Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг 01.02.2023 йилдаги 29/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Бухоро филиалининг 01.02.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.07.2024 йилдаги 01/400-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: COVID-19 га боғлиқ коагулопатиянинг предикторларини аниқлаш коагулопатия ва унга мойилликни вақтли аниқлаб, мақсадли даволаш ва профилактика тадбирларини белгилаш учун хизмат қилади. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморлар орасида ётоқ кунлари давомийлигини камайтириш орқали иқтисодий самарадорликка эришилган (Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг прейскурантига кўра умумий COVID-19 билан касалланган беморларнинг даволаниш нархи 1 куни 360000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: COVID-19 билан касалланган беморлар қон зардобидаги прокальцитонин миқдорининг ошиш даражаси COVID-19 га бактериал инфекция қўшилганлиги, вақтли антибактериал препаратлар буюрилиши ҳамда антибактериал терапия давомийлигини белгилаб бериши имконини берган;
учинчи илмий янгилик: D-димер ва фибриноген миқдори назорат гурухига нисбатан юқорилигича қолганлиги ва антифосфолипид антителалар миқдорининг меъёрлашгани, протромбин вақти тезлигини ошганлиги аниқланганлиги асосида қон ивиш кўрсаткичларини диагностик ва прогностик аҳамияти ўрганилган ва илк бор COVID-19 да оддий лаборатория маркерлари асосида коагулопатияни бошқариш алгоритми ишлаб чиқиш Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг 01.02.2023 йилдаги 29/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Бухоро филиалининг 01.02.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.07.2024 йилдаги 01/400-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморларда коагулопатияни бошқариш алгоритмида маркерларининг аҳамиятини мухимлиги асосланган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморларнинг ўзига хос клиникаси ҳамда янги текширувларнинг ишлаб чиқилганлиги орқали иқтисодий самарадорликка эришилган (Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг прейскурантига кўра умумий COVID-19 билан касалланган беморларнинг даволаниш нархи 1 куни 360000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: COVID-19га боғлиқ коагулопатиянинг предикторларини аниқлаш коагулопатия ва унга мойилликни вақтли аниқлаб, мақсадли даволаш ва профилактика тадбирларини белгилаш имконини бераган;
тўртинчи илмий янгилик: прокальцитонин – бактериал инфекция қўшилганлиги ва у туфайли касалликнинг жадаллашганлигидан далолат бериб, прокальцитонин ошиш даражаси COVID-19 га бактериал инфекция қўшилганлиги, вақтли антибактериал препаратлар буюрилиши ҳамда антибактериал терапия давомийлигини белгилаб бериши асосланиш Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг 01.02.2023 йилдаги 29/1-сон, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий марказининг Бухоро филиалининг 01.02.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 17.07.2024 йилдаги 01/400-сон буйруқлари билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: тадқиқот натижалари COVID-19 нинг клиник вариантлари бўйича хусусиятларини ўрганиш бўйича самарали усулларини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланган беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва асоратларни олдин олиш орқали иқтисодий самарадорликка эришилган (Бухоро вилояти Юқумли касалликлар шифохонасининг прейскурантига кўра умумий COVID-19 билан касалланган беморларнинг даволаниш нархи 1 куни 360000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: янги замонавий тадқиқот усулларни ишлаб чиқиш 1 нафар бемор ҳисобига 1 кунидаги бюджет маблағларини 30000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган холда фойдаланиши: “Янги коронавирус инфекциясида гомеостазнинг баъзи гемостатик омилларининг клиник-патогенетик аҳамияти” мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти илмий ишлар ва инновациялар проректори томонидан 2024-йил 6-сентябрдаги 04/7501-сонли хати юборилган.