Турсунов Анвар Исмоиловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ғўзанинг айрим физиологик ва биокимйовий хусусийатларига микроелементларнинг (Б, Зн) таъсири», 03.00.07– Ўсимликлар физиологийаси ва биокимйоси (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/B926.
Илмий раҳбар: Ўроқов Сирожиддин Худайбердийевич, биология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, PhD.03/30.12.2019.B.02.08.
Расмий оппонентлар: Холлийев Аскар Ергашович, биология фанлари доктори профессор, Абдураҳмонов Хусниддин Эшмаматович, қишлоқ-хўжалик фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Самарқанд вилойати шароитида ғўза навларининг физиологик ва биокимйовий хусусийатларига ҳамда ҳосилдорлигига микроелементларнинг таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Омад ва Султон навларининг фотосинтетик кўрсаткичлари бор, руҳ ҳамда нанозарра таркибли микроелементлар таъсирида ўзгариши илмий асосланган;
Б, Зн ҳамда нанозарра таркибли микроелементларнинг ғўза барглари таркибидаги хлорофилл пигментлари, каротиноидларнинг ортиб бориши динамикасига таъсири исботланган;
Ғўза навларининг сув алмашинув хусусиятлари микроелементлар билан таминланганлигига боғлиқ равишда ўзгариши исботланган;
Самарқанд вилойати шароитида ғўза навларига микроелементларни қўллаш меъёри таъсирида биологик, физиологик хусусийатлари асосида ҳосилдорликни ошириш, тола сифатини йахшилаш юзасидан амалий тавсийалар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўзанинг айрим физиологик ва биокимйовий кўрсаткичларига микроелементлар (Б, Зн) таъсири бўйича олинган натижалар асосида:
Омад ва Султон навларидаги физиологик жараёнларини жадаллаштириш учун микроелементларни чинбарг, шоналаш ва гуллаш фазасида қўллаш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Самарқанд вилояти Пастдарғом туманидаги “Қўқони пахта ғалла даласи”, “Нахангов Шербек Файзли далалари”, “Қораполвон олтин даласи”, “Карвон яшил майсаси” фермер хўжаликларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 27 нойабрдаги 07/21-08/716-сон маълумотномаси). Натижада, ғўза навларида 40,6-45,5 сентнергача ҳосилдорликка эришиш имконини берган;
Микроелементлар етишмовчилиги кузатилаётган майдонларда микроелементларни қўллаш режими ҳамда меъёри ишлаб чиқилиб, тупроқ таркибидаги микроелементлар миқдоридан келиб чиққан ҳолда микроўғитлар билан ўғитлаш меъёрлари Самарқанд вилояти Паяриқ туманидаги “Асадбек Нурли даласи” фермер хўжалигида 16 гектар, “Шохрух Султон даласи” фермер хўжалигида 26 гектар, Оқдарё туманидаги “Оқдарё Хожиобод” фермер хўжалигида 12 гектар, жами 54 гектар майдонларга жорий қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 27 ноябрдаги 07/21-08/716-сон маълумотномаси). Натижада, тупроқдаги микроелементлар миқдори ва ғўзанинг физиологик ҳолати яхшиланиб, ғўза экинидан фосфорли ва калийли ўғитлар фонида азотли ўғитларни қўллаш ҳамда микроелементларни ҳисобига гектаридан 41,7-42,3 сентнергача ҳосил олиш имконини берган.