Ибрагимова Хуршидабону Зафаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Кўз косаси тузилишининг ёшга оид ва индивидуал хусусиятлари, уларнинг болалар кўриш қобилиятига таъсири», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Tib1619.
Илмий раҳбар: Расулов Ҳамидулла Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Миршарапов Уткур Миршарапович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шатманов Суйнали Токтоназарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Қирғиз Республикаси).
Етакчи ташкилот: Абуали ибни Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт университети (Тожикистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: миопия аниқланган болаларда калланинг, хусусан кўз косаси краниометрик кўрсаткичлари, ҳамда жисмоний ривожланишини ёш ва жинсга хос солиштирма таҳлил қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор болалик даврларида (4-12 ёш) миопия ташхисланган болаларда умумий калланинг ва хусусан кўз косасининг соҳасини краниометрик кўрсаткичларини таҳлили асосида аналогик ёшдаги соғлом болаларнинг кўрсаткичларига нисбатан калла айланаси, кўз косаларнинг кенглиги, биорбитал кенглиги ва кўз косалари орасидаги олдинги кенглик ўлчамлари ортиши аниқланган;
биринчи ва иккинчи болалик даврларида миопия аниқланган болаларнинг жисмоний ривожланиш кўрсаткичларини ёш ва жинс кесимида қиёсий таҳлил қилганда, иккинчи болалик давридаги қизларнинг тана вазни нисбатан ортиқ бўлиши, кўкрак қафасининг кенглиги ва бўй узунлиги аксинча калта бўлиши исботланган;
илк маротаба болалик даврларидаги (4-12 ёш ва жинсга қараб) миопиянинг турли даражаларида кўрув аъзоси органометрик кўрсаткичлари динамикаси болалик даврларига мувофиқ миопиянинг оғирлигига қараб кўз олмасининг ООЎ ҳамда ООЎнинг ЭР га нисбатининг ортиб бориши асосланган;
соғлом ва миопиянинг оғирлик даражаси кесимида (қиз ва ўғил) болалар кўз косасининг кефалометрик ва кўрув аъзосининг органометрик параметрларининг ўзгариши ўртасидаги боғлиқлик исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кўз косаси тузилишининг ёшга оид ва индивидуал хусусиятлари, уларнинг болалар кўриш қобилиятига таъсири бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор болалик даврларида (4-12 ёш) миопия ташхисланган болаларда умумий калланинг ва хусусан кўз косасининг соҳасини краниометрик кўрсаткичларини таҳлили асосида аналогик ёшдаги соғлом болаларнинг кўрсаткичларига нисбатан калла айланаси, кўз косаларнинг кенглиги, биорбитал кенглиги ва кўз косалари орасидаги олдинги кенглик ўлчамлари ортиши аниқланганлиги бўйича таклифлар Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6и-30/у-сон билан тасдиқланган «Миопияда болалар кефалометрик кўрсаткичларининг ўзгаришларини баҳолаш услуби» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Андижон вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 18.04.2024 йилдаги 44-сон, Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 08.04.2024 йилдаги 104-сон ҳамда Наманган вилоят  кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 23.04.2024 йилдаги 105-А/Ф-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 04/31-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: органометрик ва краниометрик ўзгаришлар динамикасида кўрув аъзоси ва орбитанинг солиштирма структуравий ва функционал механизмларини очиб беришга асосланади, бу эса энг заиф даврларни белгилашга ва жуда муҳим профилактика тадбирларини ўтказишга фундаментал имкон бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни олдини олиш ва даволашга сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари болаларда кўрув аъзоси ва кўз косаси ривожланишидаги параллелларни аниқлаш постнатал онтогенездаги кузатиладиган салбий ўзгаришлар динамикасини морфологик ва морфометрик эрта ташхислаш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: биринчи ва иккинчи болалик даврларида миопия аниқланган болаларнинг жисмоний ривожланиш кўрсаткичларини ёш ва жинс кесимида қиёсий таҳлил қилганда, иккинчи болалик давридаги қизларнинг тана вазни нисбатан ортиқ бўлиши, кўкрак қафасининг кенглиги ва бўй узунлиги аксинча калта бўлиши исботланганлиги бўйича таклифлар Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6и-30/у-сон билан тасдиқланган «Миопияда болалар кефалометрик кўрсаткичларининг ўзгаришларини баҳолаш услуби» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Андижон вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 18.04.2024 йилдаги 44-сон, Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 08.04.2024 йилдаги 104-сон ҳамда Наманган вилоят  кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 23.04.2024 йилдаги 105-А/Ф-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 04/31-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: органометрик ва краниометрик ўзгаришлар динамикасида кўрув аъзоси ва орбитанинг солиштирма структуравий ва функционал механизмларини очиб беришга асосланади, бу эса энг заиф даврларни белгилашга ва жуда муҳим профилактика тадбирларини ўтказишга фундаментал имкон бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни олдини олиш ва даволашга сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари болаларда кўрув аъзоси ва кўз косаси ривожланишидаги параллелларни аниқлаш постнатал онтогенездаги кузатиладиган салбий ўзгаришлар динамикасини морфологик ва морфометрик эрта ташхислаш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: илк маротаба болалик даврларидаги (4-12 ёш ва жинсга қараб) миопиянинг турли даражаларида кўрув аъзоси органометрик кўрсаткичлари динамикаси болалик даврларига мувофиқ миопиянинг оғирлигига қараб кўз олмасининг ООЎ ҳамда ООЎнинг ЭР га нисбатининг ортиб бориши асосланганлиги бўйича таклифлар Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6и-30/у-сон билан тасдиқланган «Миопияда болалар кефалометрик кўрсаткичларининг ўзгаришларини баҳолаш услуби» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Андижон вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 18.04.2024 йилдаги 44-сон, Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 08.04.2024 йилдаги 104-сон ҳамда Наманган вилоят  кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 23.04.2024 йилдаги 105-А/Ф-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 04/31-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: органометрик ва краниометрик ўзгаришлар динамикасида кўрув аъзоси ва орбитанинг солиштирма структуравий ва функционал механизмларини очиб беришга асосланади, бу эса энг заиф даврларни белгилашга ва жуда муҳим профилактика тадбирларини ўтказишга фундаментал имкон бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни олдини олиш ва даволашга сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари болаларда кўрув аъзоси ва кўз косаси ривожланишидаги параллелларни аниқлаш постнатал онтогенездаги кузатиладиган салбий ўзгаришлар динамикасини морфологик ва морфометрик эрта ташхислаш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: соғлом ва миопиянинг оғирлик даражаси кесимида (қиз ва ўғил) болалар кўз косасининг кефалометрик ва кўрув аъзосининг органометрик параметрларининг ўзгариши ўртасидаги боғлиқлик исботланганлиги бўйича таклифлар Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 26 мартда 6и-30/у-сон билан тасдиқланган «Миопияда болалар кефалометрик кўрсаткичларининг ўзгаришларини баҳолаш услуби» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Андижон вилоят болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 18.04.2024 йилдаги 44-сон, Фарғона вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 08.04.2024 йилдаги 104-сон ҳамда Наманган вилоят  кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 23.04.2024 йилдаги 105-А/Ф-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 04/31-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: органометрик ва краниометрик ўзгаришлар динамикасида кўрув аъзоси ва орбитанинг солиштирма структуравий ва функционал механизмларини очиб беришга асосланади, бу эса энг заиф даврларни белгилашга ва жуда муҳим профилактика тадбирларини ўтказишга фундаментал имкон бериши билан изоҳланади. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни олдини олиш ва даволашга сарфланадиган маълум бир бюджет маблағлари болаларда кўрув аъзоси ва кўз косаси ривожланишидаги параллелларни аниқлаш постнатал онтогенездаги кузатиладиган салбий ўзгаришлар динамикасини морфологик ва морфометрик эрта ташхислаш натижасида иқтисод қилинади.