Haydarov Eldorbek Raximjon o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan tarmog‘i nomi): «Amarant lera va yapon saforasi asosida xalq tabobati uchun hamda rang beruvchi tovarlar olish», 02.00.09 – Tovarlar kimyosi, 14.00.41 – Xalq tabobati (kimyo fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.4.PhD/K856.
Ilmiy rahbarlar: Asqarov Ibrohim Rahmonovich, kimyo fanlari doktori, professor; Abdullaev Shavkat Voxidovich, kimyo fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Andijon davlat universiteti, DSc.03/29.10.2021.K/T.60.05.
Rasmiy opponentlar: Xo‘djaev Vohobjon Umarovich, kimyo fanlari doktori, professor; Xusanov Umidjon Shokirjanovich, kimyo fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Farg‘ona davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida kompozit bo‘yoq, oziq-ovqat qo‘shilmalari ishlab chiqish, ularning kimyoviy tarkibini aniqlash hamda TIF TN bo‘yicha sinflashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
mahalliy sharoitda etishtirilayotgan Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida olingan maxsulotlarni mikro va makroelementlar tarkibi aniqlangan;
Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida turli nisbatta tayyorlangan tayyorlangan ekstraktlarning antioksidant xossasi spektrofotometrik usulda aniqlangan;
Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida kompozit bo‘yoq olish usullari taklif etilgan va bo‘yog‘ni kimyoviy tuzilishi IQ , spektroskopiya usuli bilan isbotlangan;
Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida olingan fito choyini uchuvchan komponet tarkibi GS-MS usulida aniqlangan;
yangi yaratilgan “ASIXAN” nomli ozuqaviy bo‘yoq va “AS XAYoT” nomli shifobaxsh choyni TIF TN bo‘yicha yangi tovar kod raqami ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida shifobaxsh fitochoy va oziq-ovqat bo‘yog‘i olish va ularni sinflash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
Tashqi iqtisodiy faoliyat tovarlar nomenklaturasi asosida Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklaridan olingan oziq-ovqat bo‘yog‘i TIF TN bo‘yicha sinflanib, ularga “Yapon saforasi gulkurtaklari va Amarant o‘simliklari asosida tayyorlangan, tarkibida flamin, rutin, kversetin, xinin kodein, efedrin, anabazin rang beruvchi birikmalar saqlagan tabiiy oziq-ovqat bo‘yoqlari” uchun - 3203 00 9001 yangi tovar kodi ishlab chiqilgan va davlat bojxona amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasining 2024 yil 20 iyundagi 17/05-24-1188-son ma’lumotnomasi). Natijada Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida olingan oziq-ovqat bo‘yog‘ini sinflash imkonini bergan;
“AS-XAYoT” shifobaxsh fito choyi va “ASIXAN” nomli ozuqaviy bo‘yog‘ni ishlab chiqarish uchun texnologik yo‘riqnoma (TY 203948386-01:2024) va texnik shart (S 28275514-008:2023) ishlab chiqilgan va “ALSA GE PHARM” MChJ va “BILLUR-ARKON” MChJ korxonalarida ishlab chiqarilib, amaliyotga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Bosh davlat sanitariya vrachining 2023 yil 9 avgustdagi 318/1226-son, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘lliqni saqlash vazirligi sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasining 2024 yil 21 iyundagi 26-11b-531-son ma’lumotnomalari). Natijada, Amarant Lera gul to‘plamlari va Yapon saforasi gul kurtaklari asosida tayyorlangan “ASIXAN” ozuqaviy bo‘yog‘i va “AS-XAYoT” oziq-ovqat qo‘shilmasini ishlab chiqarish imkonini bergan.
