Бердиқулов Худойшукур Келдиёровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Биостимуляторларнинг Crotalaria juncea ўсимлигини ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири”, 06.01.08 – Ўсимликшунослик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Qx.1205
Илмий раҳбар: Артикова Лола Соатовна, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Дон ва дуккакли экинлар илмий−тадқиқот институти, PhD.05/31.03.2023.Qx.159.01.
Расмий оппонентлар: Юлдашева Зулфия Камоловна, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, профессор; Жумабоев Зухриддин Мўминович, қишлоқ хўжaлиги фaнлaри доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Жиззах вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида кроталария (Crotalaria juncea L.) ўсимлигидан юқори сифатли дон ҳамда кўк масса ҳосили етиштиришда биостимуляторлар қўллашнинг мақбул муддат ва меъёрларини ишлаб чиқиш ҳамда ем-хашак етиштириш ҳажмини ошириш орқали қишлоқ хўжалигида иқтисодий самарадорликка эришишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Жиззах вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида кроталария (Сrotalaria juncea L.) ўсимлигидан юқори дон ҳосилдорлиги ва кўк масса етиштиришда “Узгуми” ва “Геогумат” биостимуляторларни қўллаш муддатлари ва меъёрлари ишлаб чиқилган;
кроталария ўсимлигидан юқори дон ҳосилдорлигига эришишда “Узгуми” биостимулятори билан уруғ экиш олдидан 0,4 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 0,5 л/га, шоналаш даврида 0,6 л/га меъёрида, “Геогумат” биостимулятори билан уруғ экиш олдидан 1,0 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 1,6 л/га, шоналаш даврида 1,6 л/га меъёрида барги орқали қўллаш юқори самара бериши исботланган;
кроталария ўсимлигидан юқори кўк масса ҳосилдорлигига эришишда “Узгуми” биостимулятори билан уруғ экиш олдидан 0,4 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 0,7 л/га, шоналаш даврида 0,8 л/га меъёрида, “Геогумат” биостимулятори билан уруғ экиш олдидан 1,0 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 1,8 л/га, шоналаш даврида 1,8 л/га меъёрида барги орқали қўллаш юқори иқтисодий самарадорликка олиб келиши аниқланган;
кроталария уруғларини экиш олдидан “Узгуми” биостимулятори билан 0,4 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 0,7 л/га, шоналаш даврида 0,8 л/га меъёрида қўллаш илдиз тизимида туганак бактериялар сонини дуккаклаш фазасида 39 дона/туп, пишиш фазасида 34 дона/га, уруғ экиш олдидан “Геогумат” биостимулятори билан 1,0 л/т меъёрида ишлов берилиб, 3-4 чинбарг чиқариш даврида 1,8 л/га, шоналаш даврида 1,8 л/га меъёрида барги орқали қўллаш эса илдиз тизимида туганак бактериялар дуккаклаш фазасида 36 дона/туп, пишиш фазасида 29 дона/туп гача етишини таъминлаши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Crotalaria juncea ўсимлигини ўсиши, ривожланиши ва ҳосил шаклланишига стимуляторлар қўллаш муддат ва меъёрлари таъсирини ўрганиш бўйича ўтказилган тадқиқотлар натижалари асосида:
Чорвачиликка ихтисослашган фермер хўжаликлари учун “Жиззах вилояти шароитида кроталария (Сrotalaria juncea L.) парваришлашда стимуляторларнинг аҳамияти” номли тавсиянома ишлаб чиқилган ва тасдиқланган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 27.05.2024 йилдаги №05/05-02-356-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома фермер хўжаликларида кроталария (Сrotalaria juncea L.) етиштиришда муҳим кўрсатма сифатида хизмат қилмоқда;
Кроталария (Сrotalaria juncea L.) етиштиришда биостимуляторларни қўллаш технологияси Пахтакор тумани “Олим олтин хирмони” фермер хўжалигида 0,6 гектар, Арнасой тумани “Ғаллаорол гавхари” фермер хўжалигида 0,6 гектар, жами 1,2 гектар майдонга жорий қилинган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 27.05.2024 йилдаги №05/05-02-356-сон маълумотномаси). Натижада кроталарияга биостимуляторлар экиш билан 1,0 л/т; 3-4 чинбарг ва шоналаш даврларида 1,6 л/га қўлланганда юқори самарадорликка эришилган;
Кроталарияга биостимуляторлар экиш билан 1,0 л/т; 3-4 чинбарг ва шоналаш даврларида 1,6 л/га қўллаб етиштириш технологияси Пахтакор ва Арнасой туманларида жорий этилган. (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 27.05.2024 йилдаги №05/05-02-356-сон маълумотномаси). Натижада ушбу технологияни қўллаш орқали гектаридан 18,6-19,7 ц дон ҳосили олиниб, рентабеллик даражаси 90,7–103,5 фоизга ортишига эришилган.
 

 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish