Ўктамалиев Бекзод Икромжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Яримўтказгич хоссасига эга ТиО2 асосли Ли-полимер батареяларининг тайёрлаш технологияси ва электрофизик характеристикалари» 01.04.10 – «Яримўтказгичлар физикаси» ихтисослиги бўйича фалсафа доктори (PhD) (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйҳатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т3832
Илмий раҳбар: Маматкаримов Одилжон Охундедаевич, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик-технология институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик-технология институти, PhD.03/30.11.2022.FM/T.66.04.
Расмий оппонентлар: Оноркулов Каримберди Эгамбердиевич, физика-математика фанлари доктори, профессор; Алижанов Дониёр Дилшодович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Таркибида яримўтказгич ҳусусиятига эга ТиО2 бўлган электролитли Ли-полимер батареяларини электрофизик параметрларини ўрганиш, Ўзбекистонда ишлаб чиқариш технологиясини яратиш ҳамда полимер электролитдаги заряд ташувчиларнинг электрофизик параметрларини температурага боғлиқилигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор яримўтказгич ҳусусиятига эга ТиО2 асосли Ли-полимер батарея учун электролитни янги турларини тайёрлаш технологияси ишлаб чиқилган ва Ли-полимер батареянинг электролитини ион ўтказувчанлиги σ, заряд ташувчиларнинг консентрацияси н, ҳаракатчанлиги μ, диффузия коеффициенти Д аниқланган;
илк бор полиметилметакрилат полимер асосли таркибида литий трифилуметансулфонат ҳамда яримўтказгич ҳусусиятига эга 〖ТиО〗_2 бўлган Ли-полимер батареяни Республикамизнинг иқлим шароитида фойдаланиш мақсадида, ҳароратнинг -30÷100°С интервалида электролитларнинг турғун ҳолатда ишлаши аниқланган;
илк бор таркибида яримўтказгич ҳусусиятига эга ТиО2 бўлган Ли-полимер батареянинг электролит таркибидаги тузнинг консентрацияси ўзгариши билан эркин ионлар консентрацияси 100 марта, диффузия коеффициенти 10 марта ҳамда самарадорлиги сезиларли даражада ўзгариши аниқланди, батареянинг сиғими, зарядланиш ҳамда зарядсизланишда 70% ўзгариши аниқланган;
яримўтказгич ҳусусиятига эга ТиО2 асосли таркибида литий трифилуметансулфонат ҳамда 〖ТиО〗_2 тузлари бўлган Ли-полимер батареянинг 50 циклда стабил ишлаш режими аниқланди ҳамда батарея элементлари: катод, анод ҳамда электролитларни тайёрлашнинг технологик схемалари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Таркибида яримўтказгич ҳусусиятига эга ТиО2 бўлган электролит асосли Ли-полимер батареялари электролитларининг электрофизик характеристикалари ва уларни тайёрлаш технологияси ҳамда батареянинг зарядланиш-зарядсизланиш цикли, ишлаш кучланиши, сиғимини тадқиқ қилишда олинган илмий натижалар асосида:
электрокимёвий импеданс спектроскопия усулидан яримўтказгичли электролитлар, конденсатланган тузлар, ион ўтказувчи полимерлар ва батареянинг ишлаш кучланиши ва улардаги заряд ташувчилар консентрацияси, ҳаракатчанлиги ҳамда диффузия коеффициентни ҳисоблаш «Фотон» акциядорлик жамиятида қуёш элементларининг батарея намуналари ишлаб чиқишда фойдаланилган («Ўзелтехсаноат» акциядорлик компаниясининг 2023-йил 21-июлдаги 04-3/922 сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш Ли-полимер батареяларини ишлаб чиқариш имконини берган;
яримўтказгич ҳоссасига эга бўлган электролити таркибида полиметилметакрилат асосли полимер этилин корбанат ҳамда литий турифулуметансулфанат тузлари, 〖ТиО〗_2 бўлган элементларининг аниқланган электрофизик ҳусусиятларини 〖ТиО〗_2 консентрасиясига ва температурага боғлиқлиги “ЭХТРА ПРИМЕР БАТ” МЧЖ да қаттиқ полимер электролит ва катоднинг тайёрлаш технологияси ҳамда умумий Ли-полимер батареяни электрофизик параметрлари тадқиқ этилган («Ўзелтехсаноат» акциядорлик компаниясининг 2023 йил 21 июлдаги 04-3/922 сон маълумотномаси). Улардан янги турдаги Ли-полимер батареяни яратиш имконини берган;
яримўтказгичли Ли-полимер батареяларини электрофизик параметрларини электрокимёвий импеданс спектроскопия, заряд ташувчилар улиши, чизиқли волтеметрия усуллардан фойдаланиб аниқлаш имконини берган (Малайзия республикасининг Малая университети 2023-йил 5-октябрдаги C.И.У.М/05102023 (Р) сонли маълумотномаси). Натижада яримўтказгич хоссасига эга ТиО2 электролитни ишлаш кучланиши ошди, шунингдек Ли-полимер батареянинг тайёрлаш технологиларини яратиш имкониятига эришилган.