Эркабоев Ойбек Мухаммаджоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўсмирларни армия сафида хизмат қилишга тайёрлаш босқичида жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик интеграцияси”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Ped.4249.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти, DSc.33/01.02.2022.Ped.146.01.
Илмий раҳбар: Дадабаев Одилжон Жалолидинович, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Расмий оппонентлар: Кочкаров Атабек Ахматваевич, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент; Ярашев Комил Дехканович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади умумтаълим мактаблари юқори синф ўқувчиларини армия сафида хизмат қилишга тайёрлаш босқичида жисмоний тайёргарлигини ошириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юқори синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик дастурини такомиллаштириш учун махсус машқларни барча компонентларини гормоник таризда қўшиб олиб боришга қаратилган “КК+ЖТ”(кучли ва кучсиз жисмоний тайёргарлигини) паралеллограм табақалаштириш ҳисобига армия сафига тайёрлаш имкониятлари оширилган;
ўсмирларнинг акселерация (ўсмирларнинг ўсиш ва жисмоний ривогланишини тезлашиш) жараёни умумтаълим мактаблари юқори синф ўқувчиларининг жисмоний тайёргарлигни оширишга қаратилган (50/50) автамат макети ва противагаз билан баланд-паст жойларда югуришга қаратилган яқинлаштирувчи ихтисослашган тезкорликни талаб этувчи эстафета машқларни кўплаб мускул аппаратларини ишлатиш орқали обсалют интенсивлигини барқарор ўзаро бирлаштириб қўллаш ҳисобига уларнинг жисмоний юкламалари оптималлаштирилган;
ўсмирларнинг менторлик (ўқувчиларни жисмоний салоҳиятини максимал даражада ошириш, уларга йўл-йўриқ кўрсатиш ва мотивация бериш) қобилиятларини ривожланиш имкониятларини ошириш учун жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик фанларини (М+3) интегратив маълумотларда мажмуавий вазифалар бериш орқали тез ўзлаштириш ва умумий тайёргарлик орентациясини менторлик қобилиятини таъминловчи интеграцияланган машғулотларни режалаштириш ҳисобига ҳарбий-амалий жисмоний тайёргарлик даражаси яхшиланган;
юқори синф ўқувчиларини армия сафида хизмат қилишга тайёрлашда жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик фанлари ўртасида ўзаро интеграция қилувчи жисмоний тайёргарликни оширишга қаратилган интеграциялашган модел (ўсмирларни армияга тайёрлашда) етакчи фазилатларни ривожлантиришга имкон берадиган инновацион комбайн усулида тўлқинсимон қўллаш ҳисобига жисмоний сифатлари такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Умумтаълим мактаблари юқори синф ўқувчиларини армия сафида хизмат қилишга тайёрлаш босқичида жисмоний тайёргарлигини ошириш бўйича ўтказилган тадқиқодлар давомида олинган илмий натижалар асосида:
умумтаълим мактаблари юқори синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик дастурини такомиллаштириш учун махсус машқларни “КК+ЖТ” (кучли ва кучсиз жисмоний тайёргарлигини) паралеллограм табақалаштириш машғулотларида интеграцияланган таълим бериш бўйича тавсиялар “Енгил атлетика ва уни ўқитиш методикаси” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар Вазирлигининг 2023-йил 25-августдаги 391-сонли буйруғига асосан 300237 рақамли гувоҳнома). Натижада, ўқувчилар жисмоний сифатларининг ривожлантириш даражаси 11,5% га яхшиланган;
ўсмирларнинг акселерация (ўсмирларнинг ўсиш ва жисмоний ривогланишини тезлашиш) жараёни умумтаълим мактаблари юқори синф ўқувчиларининг жисмоний тайёргарлигни оширишга қаратилган (50/50) автамат макети ва противагаз билан баланд-паст жойларда югуришга қаратилган яқинлаштирувчи ихтисослашган тезкорликни талаб этувчи эстафета машқларни ўзаро бирлаштириб қўллаш услуби Фарғона шаҳар 3,4,6,10-сонли умумтаълим мактабларининг ўқув-машғулот жараёнига тадбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2022-йил 23-ноябрдаги 01/11-01/11-1766-сон маълумотномаси). Натижада, ўқувчиларининг жисмоний тайёргарлиги 18,4% га оширилган;
ўсмирларнинг менторлик (ўқувчиларни жисмоний салоҳиятини максимал даражада ошириш, уларга йўл-йўриқ кўрсатиш ва мотивация бериш) қобилиятларини ривожланиш имкониятларини ошириш учун жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик фанларини (М+3) корреляцион таҳлил (турли омиллар ўртасидаги боғлиқликни аниқлаш) қилиш методи асосида интегратив маълумотларни тез ўзлаштириш ва умумий тайёргарлик орентациясини таъминловчи интегратияланган машғулотларни олиб боориш бўйича таклиф ва тавсиялар “Енгил атлетика ва уни ўқитиш методикаси” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 25-августдаги 391-сонли буйруғига асосан 300237 рақамли гувоҳнома). Натижада, ўқувчиларининг тезкор-куч сифати 8,4% га оширишга эришилган;
юқори синф ўқувчиларини армия сафида хизмат қилишга тайёрлашда жисмоний тарбия ва чақирувга қадар бошланғич тайёргарлик фанлари ўртасида ўзаро интеграция қилувчи жисмоний тайёргарлик учун ишлаб чиқилган модел (ўсмирларни армияга тайёрлашда) инновацион комбайн усулида тўлқинсимон қўллаш ҳисобига Андижон вилояти Мархамат туманидаги 3-ИДУМда ҳамда Наманган вилояти Тўрақўрғон туманидаги 21-24-мактаблар ва Чуст тумани 27-умумтаълим мактабларининг ўқув-машғулот жараёнларида қўлланган (Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги ҳузуридаги Республика таълим марказининг 2022-йил 23-ноябрдаги 01/11-01/11-1766-сонли маълумотномаси). Натижада, чидамлилик жисмоний сифати 15,1% га яхшиланган.