Туймачев Улмасжон Абдумавлановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчиларининг антропометрик кўрсаткичлари ва найсимон суяклар ўсиш соҳаларининг ҳолати», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Tib3006.
Илмий раҳбар: Тастанова Гулчеҳра Ештаевна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Орипов Фирдавс Суръатович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Темирова Назокат Рустамовна, тиббиёт фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ош давлат университети (Қирғизистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчиларининг антропометрик кўрсаткичлари ва найсимон суякларнинг ўсиш соҳалари ҳолатини ўрганиш ҳамда жисмоний ривожланишнинг морфометрик ҳусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Тошкент вилоятининг қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчиларининг антропометрик кўрсаткичлари бўйича олинган янги маълумотлар асосида норма коридорлари такомиллаштирилган;
мактаб ўқувчиларида жадал ўсиш даврлари ва найсимон суякларнинг 16 ёшдан кейин ўсиш имконияти, ёш ва жинс гуруҳига қараб йиллик ўсишнинг маълум динамикаси ва силжишлари аниқланган;
антропометрик кўрсаткичларни мутаносиб идентификациялашда тана узунлиги, вазни ва бошқа кўрсаткичларининг ўзгаришини янгича варианти, тананинг узунаси, кўндаланг ва айлана қисмларининг мутаносиб шаклланиши асосланган;
мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ҳозирги натижалари асосида морфометрик параметрлар бўйича жисмоний ривожланишнинг ёш даврига хос акселлерация элементлари мавжудлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчиларининг антропометрик кўрсаткичлари ва найсимон суяклар ўсиш соҳаларининг ҳолати бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор Тошкент вилоятининг қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчиларининг антропометрик кўрсаткичлари бўйича олинган янги маълумотлар асосида норма коридорлари такомиллаштирилганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 9 августда 04-р/49254/AF-сон билан тасдиқланган «Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ёшга доир таҳлили» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент вилояти Оққўрғон туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.10.2023 йилдаги 3136-10-133-ТВ/2023-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилояти бошқармаси Қуйи Чирчиқ туман бўлими бўйича 17.10.2023 йил 403-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йилдаги 26 августдаги 05/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: мактаб ўқувчиларининг ёши ва жинси бўйича антропометрик параметрларнинг силжишлари янги норма коридорлари ҳисобига  эрта ташхислашга имкон яратиши илмий асосланди. Иқтисодий самарадорлиги: келгусида иқтисодий жиҳатдан қиммат диагностик текширувларга сарфланадиган бюджет маблағлари жисмоний ривожланишдан орқада қолаётган болаларни эрта аниқлаш, ўсиш ва ривожланиш билан боғлиқ патологик ҳолатларни олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: мактаб ўқувчиларида жадал ўсиш даврлари ва найсимон суякларнинг 16 ёшдан кейин ўсиш имконияти, ёш ва жинс гуруҳига қараб йиллик ўсишнинг маълум динамикаси ва силжишлари аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 9 августда 04-р/49254/AF-сон билан тасдиқланган «Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ёшга доир таҳлили» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент вилояти Оққўрғон туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.10.2023 йилдаги 3136-10-133-ТВ/2023-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилояти бошқармаси Қуйи Чирчиқ туман бўлими бўйича 17.10.2023 йил 403-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йилдаги 26 августдаги 05/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: мактаб ўқувчиларида жадал ўсиш даврлари ва найсимон суякларнинг 16 ёшдан кейин ўсиш имконияти, ёш ва жинс гуруҳига қараб йиллик ўсишнинг маълум динамикаси ва силжишлари аниқланганлиги болаларнинг жисмоний ривожланишида  ижтимоий ислоҳотларнинг аҳамиятини кўрсатиб берди. Иқтисодий самарадорлиги: келгусида иқтисодий жиҳатдан қиммат диагностик текширувларга сарфланадиган бюджет маблағлари жисмоний ривожланишдан орқада қолаётган болаларни эрта аниқлаш, ўсиш ва ривожланиш билан боғлиқ патологик ҳолатларни олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: антропометрик кўрсаткичларни мутаносиб идентификациялашда тана узунлиги, вазни ва бошқа кўрсаткичларининг ўзгаришини янгича варианти, тананинг узунаси, кўндаланг ва айлана қисмларининг мутаносиб шаклланиши асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 9 августда 04-р/49254/AF-сон билан тасдиқланган «Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ёшга доир таҳлили» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент вилояти Оққўрғон туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.10.2023 йилдаги 3136-10-133-ТВ/2023-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилояти бошқармаси Қуйи Чирчиқ туман бўлими бўйича 17.10.2023 йил 403-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йилдаги 26 августдаги 05/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: антропометрик кўрсаткичларни мутаносиб идентификациялашда тана узунлиги, вазни ва бошқа кўрсаткичларининг ўзгаришини янгича варианти, тананинг узунаси, кўндаланг ва айлана қисмларининг мутаносиб шаклланишини асосланганлиги индивидуал акселлерация ва деселлерация ҳолатларини тавсифлаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: келгусида иқтисодий жиҳатдан қиммат диагностик текширувларга сарфланадиган бюджет маблағлари жисмоний ривожланишдан орқада қолаётган болаларни эрта аниқлаш, ўсиш ва ривожланиш билан боғлиқ патологик ҳолатларни олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ҳозирги натижалари асосида морфометрик параметрлар бўйича жисмоний ривожланишнинг ёш даврига хос акселлерация элементлари мавжудлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 9 августда 04-р/49254/AF-сон билан тасдиқланган «Қишлоқ шароитида яшовчи мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг ёшга доир таҳлили» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент вилояти Оққўрғон туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 10.10.2023 йилдаги 3136-10-133-ТВ/2023-сон ҳамда Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилояти бошқармаси Қуйи Чирчиқ туман бўлими бўйича 17.10.2023 йил 403-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йилдаги 26 августдаги 05/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: мактаб ўқувчилари антропометрик кўрсаткичларининг  ҳозирги натижалари морфометрик параметрлар бўйича  жисмоний ривожланишнинг даврга хос акселлерация элементлари аниқланган ва бу ҳодиса болаларда ҳаёт сифати яхшиланганлигини кўрсатади. Иқтисодий самарадорлиги: келгусида иқтисодий жиҳатдан қиммат диагностик текширувларга сарфланадиган бюджет маблағлари жисмоний ривожланишдан орқада қолаётган болаларни эрта аниқлаш, ўсиш ва ривожланиш билан боғлиқ патологик ҳолатларни олдини олиш натижасида иқтисод қилинади.