Абдуллаев Мансур Абдусаттаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «COVID-19 пандемияси шароитида латекс билан мулоқотда бўлган ишчиларда касалликлар профилактикасини гигиеник асослаш», 14.00.07 – Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Tib1891.
Илмий раҳбар: Искандарова Гулноза Тулкиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Эрматов Низом Жумакулович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хамракулова Мукаддасхон Аскаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
II. Тадқиқотнинг мақсади: COVID-19 пандемияси даврида латекс билан мулоқотда бўлган ишчилар ўртасида касалликларнинг олдини олишни гигиеник асослаш ва тиббиёт ходимлари ўртасида касбий касалланишни камайтириш учун чора-тадбирларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тиббиёт ходимлари орасида иш вақти, ихтисослик тури, шифокорларнинг кунлик юкламалари ҳамда латекс билан мулоқати давомийлилига қараб терининг сезувчанлик даражаси ва унинг асоратларини давомийлиги исботланган;
тиббиёт ходимларида атопия мавжудлиги ва латекс, резина, бошқа каучук аналоглари, кимёвий моддалар билан узоқ муддатли касбий мулоқот латексга сезувчанлик ривожланишининг асосий хавф омил эканлиги гигиеник жиҳатдан асосланган;
тиббиёт ходимларида латекс билан касбий мулоқотда бўлган латексни организмга аэроген, тери ва меъда-ичаклар орқали тушиши ҳамда қонда латексга нисбатан махсус Е иммуноглобулин миқдори эркакларга нисбатан аёлларда ишончли даражада ортиши исботланган;
тиббиёт ходимларида сурункали хасталиклар ва касбий хавфлар орасидаги ўзаро боғлиқлигини инобатга олган тартибида турли тиббиёт анжомларидан юзага келадиган касбий хавфларни олдини олишга қаратилган профилактик чора-тадбирларининг тизимли гигиеник тартиби асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
COVID-19 пандемияси шароитида латекс билан мулоқотда бўлган ишчиларда касалликлар профилактикасини гигиеник асослаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: тиббиёт ходимлари орасида иш вақти, ихтисослик тури, шифокорларнинг кунлик юкламалари ҳамда латекс билан мулоқати давомийлилига қараб терининг сезувчанлик даражаси ва унинг асоратларини давомийлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2021 йил 21 майда 8н-р/406-сон билан тасдиқланган «Латексга сезувчанликни идентификация ва аниқлаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги қўмитаси Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси бўйича 10.01.2024 йилдаги 2-n-сон, Сурхондарё вилояти бошқармаси бўйича 12.12.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Қашқадарё вилояти бошқармаcи бўйича 23.12.2023 йилдаги 72т-§1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 05/61-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: жарроҳлик ва терапевтик йўналишдаги шифокорлар, ўрта, кичик тиббиёт ходимлари ва маъмурият ходимларини чуқур комплекс текширувдан ўтказиш асосида сурункали хасталиклар ва касбий хавфларни, латексга сезувчанликни эрта аниқлаш ва асоратларни олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитида мазкур асоратларни даволаш учун сарфланадиган 1310000 сўм бюджет маблағлари тиббиёт ходимларида латексга нисбатан сезувчанлик бўйича хавф гуруҳини эрта аниқлаш орқали иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: тиббиёт ходимларида атопия мавжудлиги ва латекс, резина, бошқа каучук аналоглари, кимёвий моддалар билан узоқ муддатли касбий мулоқот латексга сезувчанлик ривожланишининг асосий хавф омил эканлиги гигиеник жиҳатдан асосланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2021 йил 21 майда 8н-р/406-сон билан тасдиқланган «Латексга сезувчанликни идентификация ва аниқлаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги қўмитаси Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси бўйича 10.01.2024 йилдаги 2-n-сон, Сурхондарё вилояти бошқармаси бўйича 12.12.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Қашқадарё вилояти бошқармаcи бўйича 23.12.2023 йилдаги 72т-§1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 05/61-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: жарроҳлик ва терапевтик йўналишдаги шифокорлар, ўрта, кичик тиббиёт ходимлари ва маъмурият ходимларини чуқур комплекс текширувдан ўтказиш асосида сурункали хасталиклар ва касбий хавфларни, латексга сезувчанликни эрта аниқлаш ва асоратларни олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитида мазкур асоратларни даволаш учун сарфланадиган 1310000 сўм бюджет маблағлари тиббиёт ходимларида латексга нисбатан сезувчанлик бўйича хавф гуруҳини эрта аниқлаш орқали иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: тиббиёт ходимларида латекс билан касбий мулоқотда бўлган латексни организмга аэроген, тери ва меъда-ичаклар орқали тушиши ҳамда қонда латексга нисбатан махсус Е иммуноглобулин миқдори эркакларга нисбатан аёлларда ишончли даражада ортиши исботланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2021 йил 21 майда 8н-р/406-сон билан тасдиқланган «Латексга сезувчанликни идентификация ва аниқлаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги қўмитаси Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси бўйича 10.01.2024 йилдаги 2-n-сон, Сурхондарё вилояти бошқармаси бўйича 12.12.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Қашқадарё вилояти бошқармаcи бўйича 23.12.2023 йилдаги 72т-§1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 05/61-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: жарроҳлик ва терапевтик йўналишдаги шифокорлар, ўрта, кичик тиббиёт ходимлари ва маъмурият ходимларини чуқур комплекс текширувдан ўтказиш асосида сурункали хасталиклар ва касбий хавфларни, латексга сезувчанликни эрта аниқлаш ва асоратларни олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитида мазкур асоратларни даволаш учун сарфланадиган 1310000 сўм бюджет маблағлари тиббиёт ходимларида латексга нисбатан сезувчанлик бўйича хавф гуруҳини эрта аниқлаш орқали иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: тиббиёт ходимларида сурункали хасталиклар ва касбий хавфлар орасидаги ўзаро боғлиқлигини инобатга олган тартибида турли тиббиёт анжомларидан юзага келадиган касбий хавфларни олдини олишга қаратилган профилактик чора-тадбирларининг тизимли гигиеник тартиби асосланганлиги бўйича таклифлар Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2021 йил 21 майда 8н-р/406-сон билан тасдиқланган «Латексга сезувчанликни идентификация ва аниқлаш усуллари» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталиги ва жамоат саломатлиги қўмитаси Қорақалпоғистон Республикаси бошқармаси бўйича 10.01.2024 йилдаги 2-n-сон, Сурхондарё вилояти бошқармаси бўйича 12.12.2023 йилдаги 14-сон ҳамда Қашқадарё вилояти бошқармаcи бўйича 23.12.2023 йилдаги 72т-§1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 26 августдаги 05/61-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: жарроҳлик ва терапевтик йўналишдаги шифокорлар, ўрта, кичик тиббиёт ходимлари ва маъмурият ходимларини чуқур комплекс текширувдан ўтказиш асосида сурункали хасталиклар ва касбий хавфларни, латексга сезувчанликни эрта аниқлаш ва асоратларни олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитида мазкур асоратларни даволаш учун сарфланадиган 1310000 сўм бюджет маблағлари тиббиёт ходимларида латексга нисбатан сезувчанлик бўйича хавф гуруҳини эрта аниқлаш орқали иқтисод қилинади.
