Чоршанбиев Умар Равшан ўғлининг
Техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида
ЭЪЛОН
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Дисперс системаларнинг напорли қувурлардаги гидротранспортини полимер композициялар билан модификациялаш асосида такомиллаштириш”, 05.09.07 – “Гидравлика ва муҳандислик гидрологияси”, 02.00.07 – “Композицион, лок-бўёқ ва резина материаллари кимёси ва технологияси” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т4536
Илмий раҳбарларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Ибадуллаев Аҳмаджон, техника фанлари доктори, профессор; Бабаев Аскар Рузибадалович, (PhD) доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети, DSc.15/27.02.2020.Т.73.02
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Жонқобилов Улуғмурод Умбарович – техника фанлари доктори, профессор, Адилов Равшан Иркинович – техника фанлари доктори, профессор.
Этакчи ташкилот: Фарғона политехника институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Дисперс системаларнинг напорли қувурлардаги гидротранспортини композицион органик бирикмалар билан модификациялаш асосида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
маҳаллий хомашёлар асосида дисперс системаларнинг напорли қувурлардаги гидротранспорт жараёнида гидроаралашма қовушқоқлигини, оқим ҳаракатини, реологик хоссаларини яхшиловчи ва гидротранспорт тизимларининг едирилишини камайтирувчи органик бирикмалар асосидаги модификаторлар олиш ингредиентлари миқдори ва технологик жараёни яратилган;
яратилган композицион модификаторларнинг физик-кимёвий, технологик ва реологик хоссаларига ингредиентларнинг миқдори ва структурасини таъсири аниқланган;
модификацияланган дисперс системали гидроаралашмалар гидравлик параметрларини ҳисоблаш усули заррачалар ҳаракати ошиши ҳисобига оқим ҳаракати режимининг ўзгаришини инобатга олиб ишлаб чиқилган;
дисперс системали гидроаралашмани модификациялаш натижасида унинг қовушқоқлиги 9,84%, гидротранспорт босими 5,7%, чўкувчанлик 22,6% камайиши, ҳаракатланиш тезлиги ва унумдорлиги 40% ошиши, жиҳозлар едирилиши 30%, энергия сарфи 31,86% камайиши кўрсатилган;
маҳаллий иккиламчи хомашёлардан органик бирикмалар асосидаги модификаторлар олиш, дисперс системали гидроаралашмаларни модификациялаш ва узатиш технологиялари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Дисперс системаларнинг напорли қувурлардаги гидротранспортини полимер композициялар билан модификациялаш асосида такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
маҳаллий хомашёлар асосида органик бирикмали композицион модификатор олиш таркиби ва технологияси Олмалиқ КМК 2-мис бойитиш фабрикасида амалиётга жорий этилган (Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖнинг 2024 йил 29-мартдаги 03-24/59-00086-сон маълумотномаси). Натижада напорли қувурларнинг дисперс системалар таъсирида едирилиши камайтирилиб фойдаланиш муддатини 30% гача ошириш имконини берган;
маҳаллий хомашёлар асосида яратилган органик бирикмали композицион модификаторлар билан напорли қувурларда дисперс системаларнинг модификациялаш технологияси Олмалиқ КМК 2-мис бойитиш фабрикасида амалиётга жорий этилган (Олмалиқ кон-металлургия комбинати АЖнинг 2024 йил 29-мартдаги 03-24/59-00086-сон маълумотномаси). Натижада напорли қувурларда дисперс системаларнинг қовушқоқлиги камайтирилиб босим йўқотилиши ва энергия сарфини камайтириш, оқим самарадорлигини ва насос қурилмаларининг фойдали қуввати ва фойдаланиш самарадорлигини ошириш имконини берган.