Sayt test rejimida ishlamoqda

Дўсмухамедова Адолат Махмуджон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бирламчи очиқ бурчакли глаукомада эндотелиал дисфункция ҳолати ва уни коррекция қилиш усуллари», 14.00.08-Офтальмология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib 2433.
Илмий раҳбар: Туйчибаева Дилобар Мираталиевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02.
Расмий оппонентлар: Юсупов Амин Азизович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Имшенецкая Татяна Александровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Токаи тиббиёт маркази (Япония).
II. Тадқиқотнинг мақсади: гемодинамик бузилишлар асосида бирламчи очиқ бурчак глаукомасига учраган беморларни даволашни комплекс ёндошувини ишлаб чиқиш ва қон томир эндотелийси реактивлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оптик когерент томография ангиография (ОКТ-А) орқали аниқланган тўр парда микроциркуляциясининг асосий параметрларини эрта аниқланишида қон оқими зичлиги пастки гемисферасида, кўриш нерви дискида ва пастки перипапилляр тўр парда қон томирлар зичлигининг пасайиши БОБГнинг эрта аниқлашда диагностик маркерлар эканлиги исботланган;
қон зардобида Виллебранд фактори, VEGF ва Эндотелин-1 таркибининг пасайиши БОБГни эрта ташхислаш ва мониторинг килишнинг прогностик белгиларидан бири эканлиги исботланган;
глаукома жараёнининг ривожланишини кўрсатадиган эндотелиал дисфункция биомаркерларининг пасайиши билан, пастки гемисфераси, кўриш нерви диски, пастки перипапилляр қон оқими зичлиги ва марказий тўр парда артерияси ва орқа калта цилиар артериялар қаршилик кўрсаткичлари (RI ва PI) пасайиши орасида ўзаро корреляцион боғланиш аниқланган;
БОБГ бўлган беморларни комплекс терапиясига ангио- ва нейропротекторларни киритиш орқали таклиф этилган усулда даволашда тўр парда микроциркуляцияси бузилишларини ва қон томир эндотелиал дисфункциясининг реактивлигини меъёрлашувига ва касалликнинг ривожланишини секинлашишига олиб келиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши.
Республика ихтисослаштирилган кўз микрожарроҳлиги илмий-амалий маркази Самарқанд филлиали, Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази офтальмология бўлими фаолиятига жорий этилди (Тошкент давлат стоматология институтининг 27.03.23 № 04-р/15даги Мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгашининг хулосаси Тошкент давлаш стоматология институтининг 10.05.23 № 04-з/12даги Мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгашининг хулосаси).
биринчи илмий янгилик: оптик когерент томография ангиография (ОКТ-А) орқали аниқланган тўр парда микроциркуляциясининг асосий параметрларини эрта аниқланишида қон оқими зичлиги пастки гемисферасида, кўриш нерви дискида ва пастки перипапилляр тўр парда қон томирлар зичлигининг пасайиши БОБГнинг эрта аниқлашда диагностик маркерлар эканлиги исботланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: оптик когерент томографиянинг ангиография (ОКТ-A) функцияси билан олинган маълумотлари БОБГ нинг дастлабки босқичида тўр парданинг КНД ва перипапилляр соҳасининг пастки қисми патологик жараёнга эрта жалб қилинганлигини кўрсатди. Олинган маълумотлар шуни кўрсатадики, КНД ва перипапилляр соҳада қон оқими ва қон томирлари зичлигининг пасайиши оптик когерент томографиянинг (ОКТ) ва компютер периметрияси (КП) усуллари билан белгиланадиган функционал ва структуравий йўқотишлардан олдин аниқланади. Ушбу маълумотлар ОКТ ангиография функцияси билан қўллаш БОБГ ни эрта ташхислаш имконини беради. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар амалий соғлиқни сақлашга, хусусан, республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургия илмий-амалий марказининг Самарқанд филиалига 06.04.2023 йилдаги 32-сон буйруқ билан ва Aндижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг офталмология бўлимида жорий етилган. 06.04.2023 йилдаги 47-сон буйруқ (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг хулосаси 10.05.23 № 04-з/12). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: БОБГни эрта аниқлашда диагностик аҳамиятга эга микросиркуляция параметрларидан фойдаланиш: қон оқими зичлигининг пастки гемисферасига пасайиши, КНД ва перипапилляр тўр пардада қон томирлари зичлиги пасайиши эрта ташхис қўйиш сифатини оширишга имкон берди, бу эса глаукома жараёнининг ривожланишининг олдини олишга ёрдам берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: БОБГ билан касалланган беморларда тўр парда микросиркуляциянинг асосий параметрларини ўрганиш касалликни эрта аниқлашга, глаукома жараёнининг ривожланишининг олдини олишга ва БОБГ беморларда ногиронликни камайтиришга ёрдам берди. Профилактик терапиянинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир бемор учун харажатларни 1737000 сўмгача (2337000 (жарроҳлик даволаш) - 600000 (эрта ташхис) 1737000 сўмгача камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: БОБГ билан касалланган беморларда эрта ташхис қўйиш ва асоратларнинг ривожланишининг олдини олиш усулларини ишлаб чиқиш ва такомиллаштиришга қаратилган илмий натижалар асосида "Совершенствование ранней диагностики первичной открытоугольной глаукомы с учётом микроциркуляторных и гемодинамических нарушений" услубий тавсияномаси тасдиқланди (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг 27.03.23 йилдаги 04-р/15-сонли хулосаси). Ушбу тавсиянома дастлабки босқичларда касалликни аниқлаш ва ногиронликни камайтириш самарадорлигини оширишга имкон беради.
иккинчи илмий янгилик: қон зардобида Виллебранд фактори, VEGF ва Эндотелин-1 таркибининг пасайиши БОБГни эрта ташхислаш ва мониторинг килишнинг прогностик белгиларидан бири эканлиги исботланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: эндотелиал дисфункция кўрсаткичларининг олинган натижалари эндотелиал дисфункциянинг турли бўғинларида иштирок етадиган БОБГ беморларида қон томир эндотелиал функционал бузилиш белгиларининг ўзгаришининг турли йўналишини кўрсатади. Шундай қилиб, БОБГ нинг турли босқичлари бўлган беморларда қон томир ендотелиясининг функционал ҳолатининг бузилиши вазоконстриксия механизмларини фаоллаштириш ва вазодилатациянинг заифлашиши туфайли қон томир тонусини тартибга солишнинг номутаносиблиги билан тавсифланади. Виллебранд омили, VEGF ва Эндотелин-1 нинг паст даражаси патогенетик омилларнинг эндотелиал дисфункциянинг шаклланишидаги ролини ва эндотелиал дисфункция белгиларини ўрганиш муҳимлигини кўрсатади. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар амалий соғлиқни сақлашга, хусусан, республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургия илмий-амалий марказининг Самарқанд филиалига 06.04.2023 йилдаги 32-сон буйруқ билан ва Aндижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг офталмология бўлимида жорий етилган. 06.04.2023 йилдаги 47-сон буйруқ (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг хулосаси 10.05.23 № 04-з/12). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: БОБГ билан касалланган беморларда эндотелиал дисфункция кўрсаткичларини: Эндотелин-1, Виллебранд омили ва VEGF ўрганиш, ушбу патологиянинг патогенезида эндотелиал дисфункциянинг турли бўғинларида иштирок етадиган қон томир эндотелийсининг функционал бузилиш белгиларининг ўзгариши турли йўналишларда эканлигини кўрсатди. Бу патогенетик жиҳатдан асосланган эрта ташхислаш сифатини оширишга ва БОБГ беморларда эндотелиал дисфункциянинг аниқланган бузилишларини тузатишга қаратилган комплекс терапияни ишлаб чиқишга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: БОБГ билан касалланган беморларда қон томир эндотелиал дисфункциянинг асосий кўрсаткичларини ўрганиш касалликнинг эрта аниқланишига, патогенетик жиҳатдан асосланган комплекс терапиянинг ривожланишига ёрдам берди, бу эса ўз навбатида БОБГ беморларда ногиронликнинг пасайишига ёрдам берди. Профилактик комплекс терапиянинг иқтисодий самарадорлиги 6 ойлик кузатув динамикасида ҳар бир бемор учун харажатларни 1737000 сўмгача камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: БОБГ беморларни даволаш тактикасини такомиллаштиришга қаратилган илмий натижалар асосида "Роль эндотелиальной дисфункции сосудов у пациентов с первичной открытоугольной глаукомой и методы её коррекции" услубий тавсияномаси тасдиқланди (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг 27.03.23 йилдаги 04-р/14-сонли хулосаси). Ушбу услубий тавсиянома БОБГ билан касалланган беморларда кўз асоратларининг олдини олиш самарадорлигини ошириш ва ногиронлик даражасини пасайтириш имконини беради.
учинчи илмий янгилик: глаукома жараёнининг ривожланишини кўрсатадиган эндотелиал дисфункция биомаркерларининг пасайиши билан, пастки гемисфераси, кўриш нерви диски, пастки перипапилляр қон оқими зичлиги ва марказий тўр парда артерияси ва орқа калта цилиар артериялар қаршилик кўрсаткичлари (RI ва PI) пасайиши орасида ўзаро корреляцион боғланиш аниқланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: нопараметрик дисперсион таҳлили натижалари шуни кўрсатдики, эндотелиал дисфункциянинг биомаркерлари ОКТ-A кўрсаткичлари, яъни Inferior hemi, Inside disc, Inferior peripapillary билан тескари пропорционал корреляцион муносабатларга эга; кўзнинг ултратовуш доплерографияси (КУТД) кўрсаткичлари билан: - ТПМА ва ОҚСА қаршилик индекси тўғри, пулсация индекси эса Виллебранд фактори ва Эндотелин-1 тескари пропорционал корреляция ва VEGF билан ижобий. Ишемик коеффисиенти (ИК) VEGF билан тўғри пропорционал ва Ендотҳелин-1 билан тескари пропорционал бўлиб, БОБГли беморларни соғлом шахслардан фарқлашда структуравий жиҳатдан устун туради. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар амалий соғлиқни сақлашга, хусусан, республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургия илмий-амалий марказининг Самарқанд филиалига 06.04.2023 йилдаги 32-сон буйруқ билан ва Aндижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг офталмология бўлимида жорий етилган. 06.04.2023 йилдаги 47-сон буйруқ (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг хулосаси 10.05.23 № 04-з/12). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги ўтказилган тадқиқотлар, ОКТ-A кўрсаткичларининг кўзнинг маҳаллий қон оқими параметрлари билан ўзаро боғлиқлиги, қон томир ендотелиясининг дисфункционал бузилишлари БОБГнинг турли босқичларида беморларда қон томир ендотелиясининг аниқланган бузилишларини тузатиш билан эрта ташхис қўйиш ва комплекс терапия тактикасини ишлаб чиқишга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: олинган корреляцион алоқалар асосида БОБГнинг турли босқичларида беморларда аниқланган қон томир эндотелиал касалликларини тузатиш билан эрта ташхис қўйиш ва комплекс терапия тактикаси ишлаб чиқилган бўлиб, бу ушбу патологияга эга беморларни касалхонага ётқизиш даражасини 1,5 баравар камайтирди. Профилактик терапиянинг иқтисодий самарадорлиги ҳар бир бемор учун 2250000 сўм (2 850000 (стационар даволаш) – 600000 (профилактик даволаш) = 2250000 сўм) харажатларни камайтиришга имкон беради. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши:  БОБГ билан касалланган беморларда эрта ташхис қўйиш ва асоратларнинг ривожланишининг олдини олиш усулларини ишлаб чиқиш ва такомиллаштиришга қаратилган илмий натижалар асосида "Совершенствование ранней диагностики первичной открытоугольной глаукомы с учётом микроциркуляторных и гемодинамических нарушений" услубий тавсияномаси тасдиқланди (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг 27.03.23 йилдаги 04-р/15-сонли хулосаси). БОБГ беморларни даволаш тактикасини такомиллаштиришга қаратилган илмий натижалар асосида "Роль эндотелиальной дисфункции сосудов у пациентов с первичной открытоугольной глаукомой и методы её коррекции" услубий тавсияномаси тасдиқланди (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг 27.03.23 йилдаги 04-р/14-сонли хулосаси). Ушбу услубий тавсияномалар БОБГ билан касалланган беморларда кўз асоратларининг олдини олиш самарадорлигини ошириш ва ногиронлик даражасини пасайтириш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: БОБГ бўлган беморларни комплекс терапиясига ангио- ва нейропротекторларни киритиш орқали таклиф этилган усулда даволашда тўр парда микроциркуляцияси бузилишларини ва қон томир эндотелиал дисфункциясининг реактивлигини меъёрлашувига ва касалликнинг ривожланишини секинлашишига олиб келиши исботланган; Илмий янгиликнинг аҳамияти: БОБГли беморларда тўр парда микросиркуляция ва эндотелиал дисфункциянинг аниқланган бузилишларини тузатиш учун комплекс терапия ишлаб чиқилган ва илмий асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ишлаб чиқилган услублар амалий соғлиқни сақлашга, хусусан, республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургия илмий-амалий марказининг Самарқанд филиалига 06.04.2023 йилдаги 32-сон буйруқ билан ва Aндижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг офталмология бўлимида жорий етилган. 06.04.2023 йилдаги 47-сон буйруқ (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг хулосаси 10.05.23 № 04-з/12). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тўр парда микросиркуляциянинг аниқланган бузилишларини ва қон томир эндотелиал дисфункциясининг реактивлигини ҳисобга олган ҳолда БОБГ билан касалланган беморларни даволашда комплекс ёндашув усули ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий қилинганлигидан иборат. Таклиф етилаётган комплекс терапия анъанавий терапияга қараганда самаралироқ бўлиб, тиббий реабилитация муддатлари қисқароқ ва даволаш самарадорлиги юқори бўлган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: уч йил давомида ишлаб чиқилган комплекс терапиядан фойдаланиш 2 - асосий гуруҳда 27,4%, назорат гуруҳида эса 14,6% яхшиланишга имкон берди. Жараённи барқарорлаштириш асосий гуруҳдаги беморларнинг 55,1 % ва назорат гуруҳидаги атиги 38,7 % қайд етилган. Назорат гуруҳидаги бузилиш 2-асосий гуруҳга қараганда 2,7 баравар кўп эди. Бундан ташқари, ушбу комплекс даволанишдан фойдаланиш беморларни касалхонага ётқизиш даражасини 1,5 баравар камайтирди. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: БОБГ беморларни даволаш тактикасини такомиллаштиришга қаратилган илмий натижалар асосида "Роль эндотелиальной дисфункции сосудов у пациентов с первичной открытоугольной глаукомой и методы её коррекции" услубий тавсияномаси тасдиқланди (Тошкент давлат стоматология институти Мувофиқлаштирувчи эксперт Кенгашининг 27.03.23 йилдаги 04-р/14-сонли хулосаси). Ушбу услубий тавсияномалар БОБГ билан касалланган беморларда касалликнинг ривожланишини комплекс даволаш ва олдини олиш самарадорлигини оширишга ва кўз асоратларининг олдини олиш самарадорлигини ошириш ва ногиронлик даражасини пасайтириш имконини беради.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish