Султонов Бекназар Абдуҳалиловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистонда гастрономик туризмни ривожлантириш масалалари”, 08.00.17 – “Туризм ва меҳмонхона” фаолияти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Iqt2383
Илмий раҳбар: Шарипов Тулқин Саидаҳмедович иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти, PhD.03/28.02.2022.I.18.01
Расмий оппонентлар: Тухлиев Искандар Суюнович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Матёкубов Умиджон Рахимович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарш муҳандислик-иқтисодиёт институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда гастрономик туризмни ривожлантириш масалалари бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
овқатланиш корхоналарида инновацион технологийаларнинг тобора кўп қўлланилиши шароитида “гастрономик туризм” тушунчасига истеъмолчининг эстетик завқ олиши нуқтаи назардан такомиллашган муаллифлик таърифи ишлаб чиқилган;
Ўзбекистонда овқатланиш корхоналарининг Ҳалол стар ва Мишелин мезонлари асосида юлдузли баҳолаш мезонлари такомиллаштирилиб, рақобатбардошлигини ошириш бўйича илмий тавсийалар далилланган;
Ўзбекистонда гастрономик туристлар хулқ-атвори, яъни харид частотаси, сарфлашга тайёр харажатлар миқдори, овқатланиш учун саёҳатга чиқиш эҳтимоллиги “логит модели” асосида ўрганилиб, илмий таклиф ва тавсийалар ишлаб чиқилган;
гастрономик субектлар самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичлари тизими: ресторан декорацияси кўрсаткичи, ходимларнинг хизмат кўрсатиш сифати, таомлар сифати кўрсаткичлари ишлаб чиқилиб, Самарқанд вилойатида овқатланиш корхоналарининг интеграл самарадорлиги рейтинги тузилган;
Ўзбекистонда гастрономик туристик субектлар сони ўзгаришининг прогноз параметрлари ойма ой динамикаси бўйича 2025-йил декабр ойигача экспоненсиал текислаш усули ёрдамида ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
республикамиз туризмини ривожлантиришда “гастрономик туризм” тушунчасинининг такомиллашган таърифи олий таълим бакалавриат йўналиши талабалари учун мўлжалланган “Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маркетинги” ўқув дарслигига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сон буйруғига асосан 336-827 сонли нашр рухсатномаси). Ушбу таклифнинг қўлланиши гастрономик туристларга хизмат кўрсатишда юқори сифат ва рақобатбардошликни таъминлаш бўйича талабаларда назарий билим ва амалий кўникмаларни шакллантириш ва соҳани ривожлантириш учун кенг имкониятларни яратган;
Ўзбекистонда овқатланиш корхоналарининг юлдузли мезонлар такомиллаштирилиб, рақобатбардошлигини ошириш бўйича илмий тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2022-2023 йилларда ҳудудларнинг туризм салоҳиятини изчил ўрганиш натижасида амалга оширилиши режалаштирилган чора-тадбирлар дастурлари ва “йўл хариталари”да белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти Туризм бошқармасининг 2024-йил 9-январдаги 01-01/36-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида, овқатланиш корхоналарида ҳалол стандартлари асосида юқори сифатли хизмат кўрсатишдан самарали фойдаланиш имконияти яратилган;
Ўзбекистонда гастрономик туристлар хулқ-атвори логит модели асосида ўрганилиб, илмий таклиф ва тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2022-2023-йилларда ҳудудларнинг туризм салоҳиятини изчил ўрганиш натижасида амалга оширилиши режалаштирилган чора-тадбирлар дастурлари ва “йўл хариталари”да белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти Туризм бошқармасининг 2024-йил 9-январдаги 01-01/36-сон маълумотномаси). Мазкур таклифни амалиётга жорий этиш натижасида, гастрономик туризм талабини баҳолаш, гастрономик туристлар хулқ атворини ўрганиш асосида қарорлар қабул қилиш имконияти кенгайган;
гастрономик субектлар самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичлари тизими ишлаб чиқилиб, Самарқанд вилоятида овқатланиш корхоналари интеграл самарадорлиги рейтинги тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2022-2023 йилларда ҳудудларнинг туризм салоҳиятини изчил ўрганиш натижасида амалга оширилиши режалаштирилган чора-тадбирлар дастурлари ва “йўл хариталари”да белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти Туризм бошқармасининг 2024 йил 9 январдаги 01-01/36-сон маълумотномаси). Ушбу рейтинг мамлакатимизда гастрономик туризм субектларида самарадорликни кенг қамровли баҳолашга ва рақобатбардошлигини оширишга хизмат қилган.
Тадқиқот давомида республикада гастрономик туристик субектлари сони динамикаси таҳлил қилиниб, экспоненсиал текислаш усули ёрдамида ҳисоблаб чиқилган прогноз қийматлари бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги Туризм қўмитасининг 2022-2023-йилларда ҳудудларнинг туризм салоҳиятини изчил ўрганиш натижасида амалга оширилиши режалаштирилган чора-тадбирлар дастурлари ва “йўл хариталари”да белгиланган вазифаларни амалга оширишда фойдаланилган (Самарқанд вилояти Туризм бошқармасининг 2024-йил 9-январдаги 01-01/36-сон маълумотномаси). Республикада овқатланиш корхоналари сони динамикаси ўрганилиб, 2024-йил январ ойидан бошлаб 21 ойлик прогноз қийматлари ҳисоблаб чиқилди ва 2025 сентябр ойида овқатланиш корхоналари сони 2023-йилга нисбатан 24 фоизга ошиши прогноз қилинди.