Sayt test rejimida ishlamoqda

Жалолов Иқболжон Жамоловичнинг
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Papaver angrenicum L. (nudicaule), Arundo donax L. ўсимликларининг биологик фаол моддалари ва уларни синфлаш», 02.00.10 – Биоорганик кимё, 02.00.09 – Товарлар кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/К187.
Илмий маслаҳатчилар: Арипова Салимахон, кимё фанлари доктори, профессор; Ибрагимов Алиджан Аминович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат  университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат униварситети, DSc.03/29.10.2021.К/Т.60.05.
Расмий оппонентлар: Ботиров Эркин Хожиакбарович, кимё фанлари доктори, профессор; Абдуллаев Шавкатжон Вахидович, кимё фанлари доктори, профессор; Абдуганиев Бахтиёр Ёрмахамадович, кимё фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Биоорганик кимё институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Папавер ангрениcум Л.(nudicaule), Arundo donax L. ўсимликларининг кимёвий таркибини аниқлаш, ажратиб олинган бирикмаларнинг тузилиши ва биологик фаоллигини аниқлаш ва ТИФ ТН бўйича синфлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Илк бор P. angrenicum L. ўсимлигидан янги пангренин деб номланган алкалоид ажратиб олинган ва унинг тузилиши кимёвий ҳамда ускунавий усулларда исботланган.
A. donax L. ўсимлигини саккизта минтақа ўсиш жойларидан турли вегетация даврларидаги алкалоидлар сақлаш динамикаси аниқланган ва ЮССХ методи ёрдамида сифат анализи ёрдамида аниқланган.
A. donax L. ўсимлиги илдиз қисми алкалоидлар йигиндисидан янги бис-индол алкалоид ажратиб олинган ва арундазин деб номланди, унинг тузилиши 3ъ-(Н-диметиламиноетил)-5ъ-гидрокси-4ъ-[3-(Н-диметиламиноетил-3-гидрокси-)-оксоиндол-1-ил] индол эканлиги исботланган;
Илк бор буфотенин алкалоидининг синтез қилинган ёдметилати монокристалининг энг мақбул структураси рентген структуравий анализ усулида аниқланган;
A. donax L. ўсимлиги илдиз экстрактидан янги азетин таркибли модда ажратиб олинган ва унинг тузилиши 3-винилазетидин-2-он структурасига мос эканлиги исботланган;
A. donax L. ўсимлиги йер устки қисми алкалоидлар йигиндиси асосида ноотропик таъсирга эга бўлган “Донсумин” препаратини ишлаб чиқиш технологияси яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
A. donax L. ва П. ангрениcум Л. ўсимликларидан Ажратиб олинган алкалоидлар ва уларнинг ҳосилаларининг тузилиши, биологик фаоллигини аниқлаш ҳамда ТИФ ТН бўшича синфлаш бўйича олинган натижалар асосида:
Арундо donax L. ўсимлигидан ажратиб олинган арундамин, арундавин, арундафин алкалоидлари ва Папавер ангрениcум Л. ўсимлигидан ажратиб олинган пангренин алкалоиди маълумотлари “Dictionary of Alkaloids” ва “Natural Compounds Alkaloids” халқаро луғатларига киритилган (John Buckingham, Keith H. Baggaley, Andrew D. Roberts, László F. Szabó. “Second edition 2010 by Taylor and Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business” (227, 228, 1025, 1026, 1856 бетлар) халқаро луғати  ва Shakhnoza S. Azimova, Marat S. Yunusov. “Springer Science+Business Media, New York 2013” (35, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 272, 426 бетлар) халқаро луғати). Натижада, янги алкалоидларни тузилиши ва хоссалари тўғрисида янги маълумот олиш имконини берган;
Арундо donax L. ўсимлигидан ажратиб олинган “арундазетин” Муборак газни қайта ишлаш МЧЖ корхонасида амалиётга жорий этлган (“Ўзбекнефтгаз” АЖ Муборак газни қайта ишлаш заводининг 2023 йил 27 ноябрдаги 854/ГК-11-сон маълумотномаси). Натижада, нефт-газ саноати металл конструксиялари ва қурулмаларининг эксплуатация муддатини ошириш имконини берган;
“Арундазетин” моддаси учун ташқи иқтисодий фаолият товарлар номенклатураси бўйича қуйидагича: 2939 79 000 3 код рақами ишлаб чиқилган ҳамда давлат божхона амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси, Марказий божхона лабораториясининг 2024 йил 2 мартдаги 17\05-24-0526-сонли маълумотномаси). Натижада, мазкур турдаги моддаларни экспорт ва импорт қилишда улардан ундириладиган бож тўловларини назорат қилиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish