Jalilov Marufjon Jumanazarovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Insulin preparatlari tarkibidagi m-krezol va fenolni YuSSX va spektroskopik aniqlash usullarini ishlab chiqish», 02.00.02-Analitik kimyo (kimyo fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.3.PhD/K530.
Ilmiy rahbar: Smanova Zulayxo Asanalievna, kimyo fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston milliy universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.K.01.03.
Rasmiy opponentlar: Abduraxmonov Ergash, kimyo fanlari doktori, professor; Ziyavitdinov Jamoitdin Fazlitdinovich, kimyo fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent farmatsevtika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: insulin tarkibidagi m-krezol va fenolni yutilish spektroskopiyasiga asoslangan yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usulini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
    insulin ishlab chiqarishda qoʼshiladigan m-krezol va fenol xom ashyolarini kislotali muhitda FeCl3 bilan kompleks hosil qilishiga asoslangan qulay va sodda spektrofotometrik aniqlash usuli ishlab chiqilgan;
insulin preparatlari tarkibidagi m-krezol va fenolni chinligini tekshirish va miqdoriy aniqlashda tezkorlikni oshirish uchun fosfat kislotali elyuent qoʼllash orqali yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usuli takomillashtirilgan;
ishlab chiqilgan yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasida Poroshell 120 EC-C18 2,1×50 mm 1,9 mkm kolonka, oqim tezligi 1 ml/min, kolonka harorati 40 0C da, DAD-273 nm detektorni qoʼllanilganda, fenolni 0,260 min, m-krezolni 0,381 minutda, ajralish oraligʼi 0,121 minut boʼlganda, 0,976 mkg/ml quyi aniqlash chegarasigacha hamda m-krezolni 0,587 mkg/ml gacha fenolni aniqlash mumkinligi isbotlangan;
ishlab chiqilgan yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usullari “Juslin R”, “Juslin N” va “Juslin 30/70” inʼeksion insulin preparatlari tarkibidagi fenol va m-krezolni aniqlashga qoʼllanilgan va nisbiy standart chetlanish 0,33 dan oshmasligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Ishlab chiqilgan yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usulini elyuent sifatida fosfat kislota va atsetonitril elyuentlarni qoʼllash orqali takomillashtirilib, m-krezol va fenolni aniqlash usulining natijalari asosida:
m-krezol va fenolni aniqlashning yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usullari “Zamin Bio Health” MChJda inʼeksion insulin “Juslin R” preparatini ishlab chiqarish amaliyotga joriy etilgan va  Oʼzbekiston Respublikasi Sogʼliqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmoqlarini rivojlantirish agentligining huzuridagi “Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” davlat muassasasining farmakopiya komiteti tomonidan insulin tarkibidagi metakrezolni aniqlash farmakopiya maqolasi o‘zgartirish kiritilgan  (Oʼzbekiston Respublikasi Sogʼliqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmoqlarini rivojlantirish agentligining huzuridagi “Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” davlat muassasasining farmakopiya komitetining 2023 yil 20 iyundagi NH 42 Uz-7852-2019-son maqolasi).  Natijada m-krezol va fenolni yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usuli bilan aniqlash vaqti  9 martaga qisqartirish  imkonini bergan;
m-krezol va fenolni aniqlashning yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi usullari “Zamin Bio Health” MChJda inʼeksion insulin “Juslin N” preparatini  ishlab chiqarish amaliyotga joriy etilgan va  Oʼzbekiston Respublikasi Sogʼliqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmoqlarini rivojlantirish agentligining huzuridagi “Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” davlat muassasasining farmakopiya komiteti tomonidan insulin tarkibidagi metakrezolni aniqlash farmakopiya maqolasi o‘zgartirish kiritilgan  (Oʼzbekiston Respublikasi Sogʼliqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmoqlarini rivojlantirish agentligining huzuridagi “Farmatsevtika mahsulotlari xavfsizligi markazi” davlat muassasasining farmakopiya komitetining 2023 yil 20 iyundagi NH 42 Uz-7853-2019-son maqolasi).  Natijada m-krezol va fenolni yuqori samarali suyuqlik xromatografiya usuli bilan aniqlash vaqti  9 martaga qisqartirish  imkonini bergan.