Машарипова Умида Абдувохидовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Инновацион таълим шароитида бошланғич синф ўқувчиларининг нутқ маданиятини шакллантириш методикаси», 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.3.PhD/Ped191.

Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.27.06.2017.Ped.26.01.

Расмий оппонентлар: Мухитдинова Хадича Сабировна, педагогика фанлари доктори, профессор; Ниёзметова Роза Хасановна, педагогика фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади:  инновaцион таълим шароитида бошланғич синф ўқувчилари нутқ маданиятини шакллантириш методикасини ривожлантиришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

бошланғич синф ўқувчиларининг нутқ маданиятини шакллантириш мезонлари (мулоқот вазиятларига мос гап қурилмаларидан фойдалана олиш, лингвистик компетенция элементларининг шаклланганлиги, таълим мотивациясининг юқори даражаси, ўзини-ўзи баҳолаш) таълим шаклларини интеграциялаш асосида такомиллаштирилган;

она тили дарсларида ўқувчиларнинг нутқий фаолияти (мантиқийлиги, изчиллиги ва аниқлиги, равонлиги, узвийлиги) тилнинг коммуникатив, экпрессив ва эстетик функцияларига устуворлик бериш асосида ривожлантирилган;

бошланғич синф ўқувчилари нутқ маданиятини шакллантириш тамойиллари (мулоқотга йўналганлик, стилистик дифференциация, таълимнинг ижодий йўналганлиги, фанлараро интеграция, фан ичидаги интеграция), таълим мазмунининг (лингвистик, ижтимоий-лингвистик, ижтимоий-маданий, прагматик) компонентлари ахборот-семиотик ёндашув асосида такомиллаштирилган;

бошланғич синф ўқувчилари нутқ маданиятини шакллантиришнинг ташкилий тузилмаси (лингвистик, ижтимоий-лингвистик, ижтимоий-маданий, прагматик) компонентларини интеграциялаш асосида мультимедиали электрон ахборот ресурсларини яратиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Инновaцион таълим шароитида бошланғич синф ўқувчиларининг нутқ маданиятини шакллантириш методикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида:

бошланғич синф она тили дарсларида ўқувчиларнинг нутқ маданиятини шакллантиришга оид таклифлардан умумий ўрта таълим Давлат таълим стандартлари мазмунини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Халқ таълими вазирлигининг 2017 йил 24 июлдаги 01-02/1-3-298-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиялар асосида таълим мазмуни такомиллаштирилган ҳамда бошланғич синф ўқувчиларининг билим даражаси кўтарилган;

инновaцион таълим шароитида бошланғич синф ўқувчиларининг нутқ маданиятини шакллантиришда таянч ва фанга оид компетенциялар тизими “Умумий ўрта ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг давлат таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида”ги қарори асосида ишлаб чиқилган ва  тасдиқланган умумий ўрта ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг умумтаълим фанлари бўйича малака талаблари ва ўқув дастурлари мазмунига сингдирилган (Халқ таълими вазирлигининг 2017 йил 3 июндаги 190-сонли буйруғи). Мазкур компетенциялар бошланғич синф ўқувчиларининг нутқ маданиятини шакллантиришга хизмат қилган;

бошланғич синф она тили дарсларида ўқувчилар нутқ маданиятини шакллантиришда Ўзбекистон Республикаси Президентининг  2014  йил 19 февралдаги “Соғлом бола йили” Давлат дастури тўғрисидаги ПҚ-2133-сонли қарорининг 71-бандида белгиланган вазифаларнинг ижроси сифатида илғор педагогик ва ахборот-коммуникaция технологиялари асосида мультимедиа иловалар “Она тили 1”, “Она тили 2”, “Она тили 3”, “Она тили 4” ўқитувчилар учун ўқув қўлланмалар яратилиб, ўқитишнинг ўйинли шакллари медиатехнологиялари бошланғич синфлар дарсликларида акс эттирилиб, республикамизнинг барча умумтаълим мактаблари ўқув жараёнига, бошланғич синф ўқитувчилари фаолиятига жорий қилинган (Халқ таълими вазирлигининг 2017 йил 24 июлдаги 01-02/1-3-298-сон маълумотномаси). Мазкур таклиф ва тавсиялар асосида инновaцион таълим шароитида бошланғич синф ўқувчилари нутқ маданиятини шакллантириш методикаси такомиллаштирилган.