Sayt test rejimida ishlamoqda

Зокиров Бекзод Улашевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Топинамбур илдиз мевасидан инулиназа ферменти ёрдамида кристалл фруктоза олиш», 02.00.14 - Органик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/К708.
Илмий раҳбар: Ҳусенов Арслонназар Шерназарович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.04.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Икромов Абдувахаб, техника фанлари доктори, профессор; Атхамова Саида, кимё фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро муҳандислик-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: топинамбур ўсимлигининг туганаги таркибидаги экзоинулиназа (Ҳт-ФЕҲ И) ферментини синтезлаш, тозалаш ва ундан топинамбур туганаги шарбати таркибидаги инулинни гидролизлашда самарали фойдаланишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор «Мўжиза» навли топинамбур илдизидан рекомбинант Ҳт-ФЕҲ И экзоинулиназа гени клонланган;
Пичиа пасторис ГС-115 метилотроф ачитқи ҳужайраларида топинамбур илдиз меваларидан ажратиб олинган рекомбинант Ҳт-ФЕҲ И ферменти экспрессияланган;
Пичиа пасторис ГС-115 ачитқи ҳужайраларида экспрессия қилинган рекомбинант Ҳт-ФЕҲ И экзоинулиназа ферментини тозалашнинг мақбул параметрлари аниқланган;
«Мўжиза» навли топинамбур илдизидан олинган рекомбинант Ҳт-ФЕҲ И экзоинулиназа ферментининг физик-кимёвий ва кинетик хоссалари аниқланган;
ултратовуш, суперкритик суюқлик экстракцияси ва классик усул ёрдамида топинамбур илдизлардан эркин фруктоза ва инулин ажратилган ҳамда уларнинг қиёсий натижалари асосланган;
илк бор топинамбур ўсимлигинининг «Мўжиза» нави илдизидан тоза ҳолда ажратиб олинган рекомбинант Ҳт-ФЕҲ И экзоинулиназа ферменти ёрдамида Инулиндан кристалли фруктоза олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Топинамбур илдиз мевасидан инулиназа ферменти ёрдамида кристалл фруктоза олиш технологияси ишлаб чиқиш, топинамбур шарбати таркибидаги инулин гидролизида самарали фойдаланиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Мўжиза» навли топинамбур ўсимлигидан ажратиб олинган “Комагатаелла пасторис - БЗ” ачитқи штамми Генетика ва ўсимликлар экспериментал  биологияси  институтининг “Фитопатоген ва бошқа микроорганизмлар” ноёб обекти коллекцияси генофондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси 2023 йил 4 декабрдаги 4/1255-789-сон маълумотномаси). Натижада, фитопатоген микроорганизмлар штаммлари коллекция генофондини бойитиш, хилма-хилликлари электрон баъзаси ахборот таҳлил тизимини шакиллантириш имконини берган;
ажратиб олинган “Комагатаелла пасторис – БЗ” ачитқи штами Жаҳон микроорганизмлар маълумотлар марказининг Патоген Микроорганизмлар Миллий коллекциясининг (Wорлд Дата Cентер фор Миcроорганисм (WДCМ) Cоллеcтион оф плант патҳогениc анд отҳер миcроорганисмс) маълумотлар базасига ГЕПБ WДCМ 1228-рақами (ҳттп:// www.wфcc.инфо/ccинфо/индех.пҳп/cоллеcтион/бй_ид/1228/) орқали рўйхатдан ўтказилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси 2023 йил 4 декабрдаги 4/1255-789-сон маълумотномаси). Натижада, дунёнинг турли минтақаларида Комагатаелла пасторис – БЗ ачитқисини тақиқ қилишда глобал доирада фойдаланиш имконини берган;
Рекомбинант экзоинулиназани (Ҳт-ФЕҲИ) кодлайдиган ген кетма-кетлиги НCБИ халқаро маълумотлар базасига киритилган (Натионал Cентер фор Биотечнологй Информатион, У.С. Натионал Либрарй оф Медиcине, ҳттпс:www.нcби.нлм.ниҳ.гов/гуиде/дна-рна/) маълумотлар базасига ГенБанкИД ОН745303.1 (ҳттпс://www.нcби.нлм.ниҳ.гов/нуccоре/ОН745303.1/ ) рақами орқали рўйхатдан ўтказилган. Натижада, базага киритилган маълумотлар аналогик генларни аминокислота кетма-кетлигини, антигенлик хусусиятларини ҳамда мавжуд антиген детерминантларининг жойлашган ўрнини аниқлаш имконини берган;    
Пичиа пасторис ачитқисида рекомбинант экзоинулиназани (Ҳт-ФЕҲИ) генини кодловчи нуклеотидлар кетма-кетлиги Тҳе Эуропеан Нуcлеотиде Арчиве (ЭНА) ОН745303.1 маълумотлар баъзасида рўйҳатдан ўтказилган (ҳттпс://www.эби.аc.ук/эна/броwсер/виеw/ОН745303). Натижада, келтирилган маълумотлар аналогик оқсилларнинг қиёсий таҳлилини глобал масштабда амалга ошириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish