Xonqulov Ulug‘bek Xursanalievichning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Akademik liseylarda matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitishning pedagogik imkoniyatlarini takomillashtirish”, 13.00.02–Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (matematika) (pedagogika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/Ped123.

Ilmiy rahbar: Formanov Shokir Qosimovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Guliston davlat universtiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, Toshkent kimyo-texnologiya instituti, Toshkent davlat pedagogika universiteti, DSc.28.12.2017.Ped.01.09.

Rasmiy opponentlar: Djalilov Axtam Abduraxmanovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Tojiev Mamarajab,  pedagogika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy va nazariy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: akademik liseylarda matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitish metodikasi va pedagogik imkoniyatlarini integrativ, tabaqalashtirilgan yondashuvlar asosida takomillashtirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

akademik liseylarda matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlari o‘quv mazmuni fanlararo aloqadorlik, o‘quv fanining ichki integratsiyasiga asoslangan taklif va tavsiyalar ishlab chiqish orqali takomillashtirilgan;

komponentlari bog‘langan-integrativ (o‘quv fanining ichki bog‘liqligi), integrativ (fanlararo aloqadorlik), tabaqalashtirilgan yondashuvlarni joriy etishga yo‘naltirilgan o‘qitishning pedagogik imkoniyatlari kompleksi mazmuni, tarkibiy tashkil etuvchilarini ishlab chiqish orqali matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitish metodikasi takomillashtirilgan;

akademik liseylar “Aniq fanlar” va “Tabiiy fanlar” yo‘nalishlari o‘quvchilarining ehtimoliy-statistik tafakkuri, kompetensiyalarini chuqurlashtirishga yo‘naltirilgan “tabaqalashtirilgan ta’lim” texnologiyasi asosida “Kombinatorika, ehtimollar nazariyasi va matematik statistika elementlari” maxsus kursi mazmunini ishlab chiqish orqali o‘qitishning pedagogik imkoniyatlari kengaytirilgan;

o‘quv materiallarini bog‘liqlik va reprezentativlik, to‘liqlik, tarixiy ahamiyatlilik tamoyillari asosida kengaytirish va ishlab chiqish orqali matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitishning didaktik, metodik, pedagogik imkoniyatlari, o‘quv-metodik ta’minoti (o‘quv qo‘llanma va metodik qo‘llanma) mazmunan takomillashtirilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Akademik liseylarda matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitishning pedagogik imkoniyatlarini takomillashtirish bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqot natijalari asosida:

matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlari o‘quv mazmunini fanlararo aloqadorlik va o‘quv fanining ichki integratsiyasi asosida takomillashtirish, kengaytirish bo‘yicha takliflar va tavsiyalardan A-1-26 raqamli “Uzluksiz ta’lim tizimida fizika  o‘qitishni ehtimoliy-statistik g‘oya va tushunchalarini shakllantirish asosida takomillashtirish va unga oid uslubiy qo‘llanma tayyorlash” mavzusidagi ilmiy-amaliy loyihada fizika kursining statistik fizika, molekulyar fizika va kvant fizikasi bo‘limlarini ehtimoliy-statistik g‘oya va tushunchalardan foydalanib o‘qitish metodikasini takomillashtirish jarayonida foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 6 apreldagi 89-03-1303-son ma’lumotnomasi). Mazkur takliflar va tavsiyalar fanlararo aloqadorlikni mustahkamlash, o‘qitishning pedagogik imkoniyatlarini kengaytirish va ta’lim samaradorligini oshishiga xizmat qilgan;

matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitish metodikasi va pedagogik imkoniyatlarini takomillashtirish bo‘yicha tadqiqot natijalari asosida “Matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlari” (2014 yil 9 iyundagi №220-1 raqamli) o‘quv qo‘llanmasi nashr etilgan va o‘quv jarayoniga tatbiq etilgan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2017 yil 13 noyabrdagi 89-03-2787-son ma’lumotnomasi). Ushbu o‘quv adabiyoti akademik liseylarning o‘quv-metodik ta’minotini boyishi hamda o‘quvchilarning ehtimoliy-statistik bilimlarni o‘zlashtirish imkoniyatlari ortishiga xizmat qilgan;

Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2016 yil 25 avgustdagi 355-sonli buyrug‘i asosida chuqurlashtirilib o‘qitiladigan o‘quv fani dasturlarini ta’lim jarayoniga tatbiq etish bilan bog‘liq vazifalarni amalga oshirish maqsadida tajriba-sinov maydonlaridagi akademik liseylarining “Aniq fanlar” va “Tabiiy fanlar”  yo‘nalishlari  o‘quvchilarida mantiqiy, ehtimoliy-statistik fikrlash qobiliyatlarni rivojlantirishga qaratilgan “Kombinatorika, ehtimollar nazariyasi va matematik statistika elementlari” nomli maxsus kursi amaliyotga joriy qilingan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2017 yil 13 noyabrdagi 89-03-2787-son ma’lumotnomasi). Ushbu kurs matematika ta’limi jarayonida komp’yuter texnologiyasini tatbiq qilish hamda matematikaning stoxastika yo‘nalishi elementlarini o‘qitishning amaliy yo‘nalganligini joriy qilishga xizmat qilgan.