Sayt test rejimida ishlamoqda

Ахмедов Бахтиёр Махаммаджоновичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида фалсафа
доктори  (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бодрингни баъзи ноқулай ташқи муҳит омилларига бардошли ва қимматли хўжалик белгиларига эга бўлган партенокарпик дурагайларини яратиш”, 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B.2022.2.PhD/Qx897.
Илмий раҳбар: Юнусов Салоҳиддин Адхамович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Илмий-тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/04.03.2022.Qx.13.01.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти: бодрингнинг “Элегант Ф1” дурагайи (НАП 00375).  
II. Тадқиқотнинг мақсади: Бодрингни хорижий ва маҳаллий навларини чатиштириш йўли билан очиқ ва ҳимояланган майдонлар учун мос қимматли хўжалик белгиларига эга бўлган партенокарпик гетерозис дурагайларини яратиш ҳамда ишлаб чиқаришга жорий этишдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор бодрингнинг хориждан келтирилган партенокарпик дурагайлари маҳаллий Марғилон 822 нави билан чатиштирилиб, улар асосида 8 та дурагай комбинациялар (ГВС-2001, ГВС-2002, ГВС-2003, ГВС-2004, ГВС-2005, ГВС-2006, ГВС-2007 ва ГВС-2008) олинган;
дурагай комбинациялар ичидан қимматли хўжалик белгиларига эга касалликларга бардошли, партенокарпия хусусиятини ўсув даврининг охиригача сақлаб тура оладиган янги дурагайлар (ГВС-2001, ГВС-2004, ГВС-2005, ГВС-2007) аниқланган;
танлаб олинган янги дурагайларни қайта чатиштиришлар натижасида барча қимматли хўжалик белгилари билан ота-она шаклларидан устун бўлган Чемпион Ф1 партенокарпик гетерозис дурагайи яратилган;
селекция ишининг кейинги босқичларида (оналик ♀) CБЙ-910687Х (оталик ♂) Марғилон 822 комбинациясидан ҳосил бўлган ГВС-2005 янги дурагайини Чемпион Ф1 дурагайи билан чатиштириш натижасида Элегант Ф1 партенокарпик гетерозис дурагайи яратилган. Ота-она шаклларига нисбатан ҳосилдорлик бўйича устунлик даражаси 2,7-4,4 кг/м2 ва гетерозислик хусусияти (ҳп) 4,2 га тенг бўлганлиги исботланган;
бодрингнинг маданий Cуcумис сативус Л турига мансуб эртапишар, юқори сифатли ва ҳосилли, касалликларга чидамли, очиқ ва ҳимояланган майдонлар учун мос «Элегант Ф1» дурагайи яратилиб, Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал Мулк агентлиги томонидан селекция ютуғига патент олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бодрингнинг қимматли хўжалик белгиларига эга бўлган партенокарпик гетерозис дурагайларини яратиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
бодрингнинг хорижий дурагай намуналари ва маҳаллий навларни чатиштириш йўли билан очиқ ва ҳимояланган майдонлар учун мос, эртапишар (39-40 кун), ўсимликда оналик гуллари кўп (95%), ҳосил бериш даври узоқ (98-100 кун), ҳосилдорлиги 24,2-24,8 кг/м2, ун шудринг ва сохта ун шудринг касалликларига бардошли (80-85%) бўлган «Элегант Ф1» дурагайи яратилган. «Элегант Ф1» дурагайига ИМА томонидан патент берилган (НАП 00375). Давлат реестирига киритилган «Элегант Ф1» бодринг дурагайи Жиззах вилоятида 0,8 гектар очиқ майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 22 июндаги №02/33-04/4073-сон маълумотномаси). Натижада, очиқ майдонда ўртача 514,0 с/га ҳосил олиниб, 77,1 млн. сўм/га иқтисодий самарадорликка эришилган;
бодирингни «Элегант Ф1» дурагайи Наманган вилоятида 0,9 гектар иссиқхонага жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 22 июндаги №02/33-04/4073-сон маълумотномаси). Натижада, иссиқхонада ўртача 24,7 кг/м2 ҳосил олиниб, 483 млн. сўм/га иқтисодий самарадорликка эришилган;
бодрингнинг маданий Cуcумис сативус Л турига мансуб эртапишар, юқори сифатли ва ҳосилли, касалликларга чидамли, очиқ ва ҳимояланган майдонлар учун мос «Элегант Ф1» дурагайи Андижон вилоятида 1,5 гектар иссиқхона ва 0,3 гектар очиқ майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2022 йил 22 июндаги №02/33-04/4073-сон маълумотномаси). Натижада, иссиқхонада ўртача 25,3 кг/м2 ҳосил олиниб, 508 млн. сўм/га иқтисодий самарадорликка эришилган ва 0,3 гектар очиқ майдонга экилиб, ўртача 304 с/га ҳосил олиниб, 61,3 млн. сўм/га иқтисодий самарадорликка эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish