Буриев Шуҳрат Хамидовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юқори ҳароратли эксплуатация шароитида йўлнинг асфалтбетон қопламасини чидамлилигини ошириш усулини такомиллаштириш”, 05.09.02 - “Геотехника” (Йўллар, йўлларни рақамлаштириш ва йўл ҳаракати хавфсизлиги. ЙЎл телематикаси йўналишлари бўйича) (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/T3183
Илмий раҳбар: Садиқов Ибрагим Салиҳович, т.ф.д., проффесор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети, PhD.15/31.08.2022.T.73.05
Расмий оппонентлар: техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент Ахмедов Шерзод Баходирович (Тошкент давлат транспорт университети); техника фанлари доктори, профессор Қосимов Иброҳим Иркинович (Тошкент архитектура-қурилиш университети).
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: Техника йўналиши. Назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади юқори ҳароратли эксплуатация шароитида сланесли тоғ жинсларидан олинган минерал кукунни қўллаш орқали асфалтбетон қопламасининг чидамлилигини ошириш усулини такомиллаштириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
- минерал кукунларнинг микроскоб орқали донадорлиги ва  шакли аниқланиб, турли ҳил донадорликда асфалтобетон қоришмасига қўшиб лаборатория синовлари натижасида сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукун зарралари шакли ва майдалик даражасини асфалтбетоннинг зичлиги, силжишга чидамлилиги, сиқилишга мустаҳкамлиги, сув шимувчанлиги кўрсаткичлари ўзгаришига боғлиқлиги аниқланган;
- сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукун битум билан бирикиб, ҳосил бўлган боғловчини эксприментал таъдқиқотлар натижасида инерт тош материаллари билан юпқа парда кўринишида боғланиши  қоплама юқори ҳароратда сиқилишга мустаҳкамлигини ва сурилишга чидамлилигини ошириши аниқланган;
- сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукунни қўшиш билан, битумли боғловчи ҳосил қилиниб, асфалтбетон қоришмасининг мақбул  донадорлик таркибини танлаш орқали юқори ҳароратли эксплуатацион шароитда қоплама мустаҳкамлигини ошириш услуби такомиллаштирилган;
- эксприментал тадқиқотлар натижасида асфалтбетон қоришмага сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукунни қўллаш орқали, минерал кукунни ва боғловчи битум миқдори камайиши хисобига юқори ҳароратда сурилишга чидамлилиги ва сиқилишга мустаҳкамлигини оширишга олиб келади ва бу билан эксплуатацион даврда асфалтбетон қопламадаги пластик ғилдирак изларини юзага келмаслиги асосланган.

IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Юқори ҳароратли эксплуатация шароитида йўлнинг асфалтбетон қопламасини чидамлилигини ошириш усулини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
сланесли тоғ жинсидан олинган фаоллашган минерал кукунни майда донали иссиқ зич асфалтобетон қоришмага қўллаб ишлаб чиқариш бўйича донадорлик таркиби ишлаб чиқарилди ҳамда асфалтбетон заводида қоришма тайёрланиб Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилди. (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг             2023-йил 23-майдаги, 03-1427-сонли маълумотномаси). Натижада, асфалтбетон қопламада ўтказилган лаборатория синовларида битум фаоллигини ошириб зичлигини ортишига, сув шимувчанлигини икки баробарга камайиши кузатилди;
сланесли тоғ жинсидан олинган фаол минерал кукун битум билан бирикиб, битум боғловчини ҳосил қилади ва  инерт материаллари юзасини юпқа плёнка кўринишида қопланади, автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2023-йил 23-майдаги, 03-1427-сонли маълумотномаси). Натижада, фаол минерал кукун қўлланиши қоплама 70 °C ҳароратда сиқилишга мустаҳкамлиги ва сурилишга чидамлилиги ҳозирги кунда қўлланилаётган минерал кукунларга нисбатан икки баробар ортишига олиб келган;
асфалтбетон қоришмасига сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукун қўллаб ишлаб чиқилган мақбул донадорлик таркиби Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2023-йил                  23-майдаги, 03-1427-сонли маълумотномаси). Натижада, юқори ҳароратли эксплуатация шароитида қоплама мустаҳкамлиги ортишига олиб келган;
ишлаб чиқилган сланесли тоғ жинсларидан олинган фаоллашган минерал кукун асфалтбетон қоришмасига қўллаш услуби Автомобил йўллари қўмитасига қарашли корхоналарда амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ҳузуридаги Автомобил йўллари қўмитасининг 2023-йил 23-майдаги, 03-1427-сонли маълумотномаси). Натижада,  юқори ҳароратли эксплуатацион шароитда қопламда пластик ғилдирак изи келиб чиқиши 70 °C қоплама ҳароратида 5 йилда 2,55 мм бўлиб, меъёрий хужжатларда келтирилгандан тўрт баробарга камайган, шунингдек ушбу услубни қўллаш натижасида боғловчи битум миқдорини 10.3% гача иқтисод қилишга эришилган.