Тиллойев Лочин Исматиллойевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида еълон

И.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сурков материаллари қуюқлаштирувчисини олиш орқали чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.08 – Нефт ва газ кимёси ва технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Т630.
Илмий раҳбар: Дўстов Ҳамро Бозорович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро муҳандислик - технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро муҳандислик-технология институти, DSc03/28.02.2022.Т101.01.
Расмий оппонентлар: Махмудов Мухтор Жамолович, кимё фанлари доктори (ДСc), досент; Рахимов Бекзод Бахтиёрович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Йетакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
ИИ. Тадқиқотнинг мақсади: пирогазни тозалаш жараёни чиқиндиси “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
ИИИ. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
углеводородли таркиб (УТ)ни екстраксиялашда екстрагент–парафин углеводородлари зичлиги екстракт ва рафинатни ажралиш давомийлигига тўғри пропорсионал еканлиги аниқланган;
ПКAнинг ПСМлари ишлаб чиқаришда қуюқлаштирувчи сифатида қўллаш мумкинлиги, унинг суюқланиш ҳарорати 150-160 оC ни, зичлиги 820-830 кг/м3 ни ва тузулиши молекуляр киристал панжарага ега бўлганлиги билан асосланган;
ПСМ ишлаб чиқаришда дисперс муҳит константа бўлганда ПКA консентрасиясини ошиши ёғли солидоллар учун уларни томчилаш ҳароратига тескари ва пенетрасия сонига тўғри пропорсионал ўзгариш қонунияти исботланган;
чиқиндини тиниб ажралиш давомийлиги 210-240 минут, УТни екстраксиялаш 5 босқич, екстрагент-СГҚ бўлганда екстракт ва рафинатни ажралиш давомийлиги 2,5-3 минут, рафинат таркибидан екстрагентни буғлатиш ҳарорати 75-80 оC бўлган мақбул режимлар асосида чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологияси ишлаб чиқилган.
ИВ. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурков материаллари қуюқлаштирувчисини олиш орқали чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологияси “Нефтгазтадқиқот” AЖнинг “2024-2026 йилларда амалиётга жорий етиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати”га киритилган (“Нефтгазтадқиқот” AЖнинг 2022 йил 19 октябрдаги 1/2-ΝТ-246-сон маълумотномаси). Натижада, чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш орқали ундан поликротоналдегид олиб, маҳаллий сурков материаллари ишлаб чиқариш корхоналари учун қуюқлаштирувчилар ишлаб чиқариш имконини берган;
чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлашнинг кичик саноат қурилмаси “Шуртан газ кимё мажмуаси” МЧЖнинг ишлаб чиқариш жараёнларига татбиқ қилинган (“Ўзбекнефтгаз” AЖнинг 2023 йил 25 январдаги 02-18-8-64-сон маълумотномаси). Натижада, чиқинди “Сариқ мой”ни тиндириш ва екстраксия усулида қайта ишлашнинг кичик саноат қурилмаси ёрдамида поликротоналдегид олиш мумкинлигини аниқлаш имконини берган;
чиқинди “Сариқ мой”ни қайта ишлаш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар 5321400-Нефт-газкимё саноати технологияси таълим йўналишининг талабаларига мўлжалланган “Нефт-газкимё саноати чиқиндиларини тозалаш технологияси” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил 9 сентябрдаги 302-сонли буйруғи, рўйхатга олиш рақами 302-0839). Натижада, бакалавр ва магистрларни чиқинди “Сариқ мой”нинг ҳосил бўлиши, таркиби, хоссалари, уни қайта ишлаш технологияси, олинадиган маҳсулотларининг қўлланилиш соҳалари бўйича билимларини бойитиш ҳамда мустаҳкамлаш имконини берган.