Sayt test rejimida ishlamoqda

Фатхиддинов Аслиддинжон Уткир ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Карьерларда портлатиш ишларини олиб бориш ва зарар етказувчи омилнинг катталигини бошқариш учун комплекс хавфсизлик тизимини ишлаб чиқиш», 04.00.17 ‒ Кончиликда физик жараёнлар, 05.10.02 – Фавқулотда ҳолатларда хавфсизлик. Ёнғин, саноат, ядро ва радиация хавфсизлиги (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Т1695.
Илмий раҳбарлар: Умаров Фарходбек Яркулович, техника фанлари доктори, профессор; Сулейманов Адилжон Арифджанович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Миллий технологик тадқиқотлар университети «МИСиС»нинг Олмалиқ шаҳридаги филиали ҳузуридаги DSc.22/30.12.2019.Т.98.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Тошов Жавоҳир Буриевич, техника фанлари доктори, профессор; Махкамов Нурмухаммад Янгибаевич, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: кон массасини талаб қилинган бўлакланиш сифати ҳамда портлатиш ишларида хавфсиз шароит таъминланган ҳолда, карьерлардаги тоғ жинси бўлакларини ёйилиш масофасини камайтиришнинг технологик ечимларини ишлаб чиқиш ва асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
портловчи модда скважинали зарядини тиқинлашнинг янги конструкциясини қўллашнинг мақсадга мувофиқлиги, скважина оғзи бўйлаб портлаш газларининг чиқиб кетиш жараёнида тоғ жинси бўлакларининг хавфли ёйилишини олдини олиш, тоғ жинсларини майдалашда портлаш импульсининг давомийлиги ва портлаш энергиясидан фойдаланиш даражасининг ортиши аниқланган; 
фаол технологик, техник ва ташкилий чора-тадбирларни ўтказиш орқали аварияларнинг содир бўлиш эҳтимолини камайтириш, чуқур карьерларда кон ишларини олиб бориш жойларига яқин заводларда ишлаб чиқариш хавфсизлигини ошириш ва портловчи материаллар ассортиментини рационализация қилиш аниқланган;
катта чуқурликдаги карьерларда портлатишда радиобошқарувни қўллаш орқали портлатиш ишлари хавфсиз шароитларини ишлаб чиқиш, чуқур карьерлар шароитларида портлатиш ишларининг хавфсизлиги ва самарадорлигини оширишда кон машиналари яқинида портлатиш ишларини олиб боришни тахминий баҳолаш ва портлатилган тоғ жинси бўлакларининг зарарли таъсири нуқтаи назаридан муҳандислик коммуникацияларини жойлаштиришни хавфсиз шароити ишлаб чиқилган;
портлаш вақтида заҳарли газлар миқдорини ҳисоблаш имконини берадиган, чанг ва газ билан бирга отилиб чиқадиган зарарли газлар миқдори, чанг, газ ҳамда бўлакларнинг хавфсиз масофага отилиши Borland Delphi 7.0 компьютер дастурида ишлаб чиқилган;
скважинанинг тиқинловчи қисмида қўлланиладиган 5% ли силикат натрий аралашмасини 3:1 нисбатда гипс ва бурғилаш кукуни билан биргаликдаги қотувчи аралашма таркибини лаборатория шароитида ўрганиш ҳамда қўллаш усули ишлаб чиқилди, олинган экспериментал маълумотларни қайта ишлаш натижасида скважинада тиқин сифатида фойдаланиш учун энг мақбул қотувчи аралашма эканлиги аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Карьерларда портлатиш ва зарар етказувчи омилнинг катталигини бошқариш учун комплекс хавфсизлик тизимини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
эмульсион портловчи моддалар заводининг ишлаши учун комплекс хавфсизлик тизими «Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖ Қалмоқир конида амалиётга жорий этилган («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2022 йил 17 октябрдаги ChX-22-10-0083-сон маълумотномаси). Натижада, заводда портловчи моддаларнинг хавфсиз ишлаб чиқарилишини таъминлаш ва шу билан бирга заводнинг мавжуд хавфлилик даражасини 6,5 баллдан 4,0 баллга тушириш имконини берган; 
скважина зарядларини электр бўлмаган қўзғатиш тизимидан фойдаланган ҳолда чуқур карьерларда портлатиш ишларини олиб бориш усули «Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖ Қалмоқир конида амалиётга жорий этилган («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2022 йил 17 октябрдаги ChX-22-10-0083-сон маълумотномаси). Натижада, ялпи портлашларни ўтказиш тартиби ва энергияни узатиш механизмини ўзгартириш имконини берган;
карьерларда портлатиш жараёнида тоғ жинси бўлакларининг ёйилишини камайтириш усули «Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖ Қалмоқир конида амалиётга жорий этилган («Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖнинг 2022 йил 17 октябрдаги ChX-22-10-0083-сон маълумотномаси). Натижада, скважинадан чиқиб кетадиган заҳарли газлар ва тоғ жинси бўлакларининг хавфли ёйилиш радиусини қисқартириш, портлаш импульсининг давомийлигини ошириш ва тоғ жинслари массивининг сифатли майдаланиш даражасини ошириш имконини берган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish