Sayt test rejimida ishlamoqda

Мамбетназаров Исламбек Муратбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Академик эшкак эшишда жамоавий қайиқларга экипажларни шакллантириш услубиятини такомиллаштириш”, 13.00.04–Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Ped2331.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Илмий раҳбар: Садиков Акбар Гайратович,  педагогика фанлари  номзоди, профессор. 
Расмий оппонентлар: Югай Лев Павлович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Краснова Галина Мансуровна, педагогика фанлар номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади академик эшкак эшишда комплекс ёндашув қўллаш ҳисобига жамоавий қайиқларга экипажларни шакллантириш услубиятини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
экипажларга техник жиҳатдан бир-бирига яқин эшкакчиларни саралаш учун эшиш циклида тортиш фазаси бир хил бўлган спортчиларни эшкакка бериладиган кучланиш асосида уч типдаги (классик, ўрта, якуний) тоифаларни аниқлаш ҳисобига экипажларни шакллантириш имконияти кенгайтирилган;
экипажларни шакллантириш учун эшиш вақтида эшкакка бериладиган кучланишларда экипаж аъзоларининг ҳаракатлари синхронлигини ва эшишда бир хил ритмини таъминлашга қаратилган (пауза билан эшиш, микро фазаларга бўлиб эшиш, 90° градусда эшиш, в.б) машқлар  мажмуасини ишлаб чиқиш ҳисобига натижадорлик имконияти оширилган;
экипажга функционал жиҳатдан бир-бирига яқин спортчиларни танлаб олиш ҳамда тренировка юкламалари ва дам олиш вақтини меъёрлаштириш учун анаэроб алмашинуви чегарасини юрак қисқаришлари сони орқали  аниқлаш ҳисобига жамоавий қайиқларга экипажларни шакллантириш услубияти  такомиллаштирилган;
эшкакчиларининг техник кўрсаткичларини эшиш цикилидаги тортиш фазасини тезлаштириш орқали яхшилаш, машғулот юкламаларни индивидуал бериш асосида фунционал имкониятларни ошириш ва спортчиларни қайиқда жойлашиш кетма-кетлигини қатъий белгилаш ҳисобига жамоавий қайиқларга экипажларни шакллантириш услубияти такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Академик эшкак эшишда жамоавий қайиқларга экипажларни шакллантириш услубиятини такомиллаштириш бўйича амалга оширилган илмий-тадқиқот натижалари  асосида:
эшкак эшиш циклининг техника жиҳатидан бажариш самарадорлигини баҳолаш услубияти бўйича  таклифлар академик эшкак эшиш бўйича Ўзбекистон ёшлар терма жамоаси аъзоларининг машғулот жараёнига жорий килинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 29 июлдаги 06-13/3923-сон маълумотномаси). Натижада 40 та спортчилар орасидан эшиш циклини бажаришнинг 3 хил тури аниқланди: 1 гуруҳ - 16 киши, (биринчи турдаги тензограммалар), 2 гуруҳ 6 киши (иккинчи турдаги тензограммалар), 3 гуруҳ - 18 киши (тензограммаларнинг учинчи тури) ва 1-3 турдаги гуруҳ спорчиларидан тажриба ва назорат гуруҳларига спортчилар танлаб олинган; 
экипажларни шакллантириш учун эшиш вақтида эшкакка бериладиган кучланишларда экипаж аъзоларининг ҳаракатлари синхронлигини ва эшишда бир хил ритмини таъминлашга қаратилган машқлар  мажмуаси бўйича таклиф ва тавсиялар “Ескек есыу теорияси ҳам методикаси” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил 9 сентябрдаги 302-сонли буйруғига асосан 302-0957 рақамли гувохнома). Натижада спортчиларининг айнан 500м босиб ўтишда умумий эшишлар сони тестида 13,97% га, масофани босиб ўтишга сарфланган вақт тестида 13,36% га, тезлик тестида  25,89% га, уртача куч тестида 17.30% га, максимал куч тестида 13,43% га, эшиш узунлиги тестида 20,66%, га яхшиланганлиги кузатилган;
спортчиларнинг анаэроб алмашинуви чегарасини (ААЧ) аниқлашга ёрдам берадиган тестдан фойдаланиш бўйича таклиф ва тавсиялар Самарқанд вилоятидаги Спортнинг эшкак эшиш турлари бўйича ихтисослаштирилган олимпия заҳиралари Республика болалар-ўсмирлар спорт мактабининг академик эшкак эшиш бўйича шуғулланувчи спортчиларининг машғулот жараёнида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 29 июлдаги 06-13/3923-сон маълумотномаси). Натижада, жисмоний ва функционал тайёргарлик кўрсаткичлари, айнан: аэроб куч – эргометрик тестда 8,01%га, максимал  анаэроб қувват тестида –10,99%га, анаэроб қувват тестида – 7,83% га яхшиланган, функционал маҳсулдорлик тажриба гуруҳида назорат гуруҳига нисбатан 5,39% га яхшилангани (р<0,05) кузатилган; 
ёш академик эшкак эшувчиларни психологик тестлардан фойдаланиб  “лидер ва бўйсунувчи” шахсини билиш, антропометрик кўрсаткичлар тахлили бўйича таклифлар Сув спорти турлари бўйича Республика олий спорт маҳорати мактабининг академик эшкак эшиш бўйича тарбияланувчиларининг ўқув-машғулот жараёнига жорий килинган (Ўзбекистон Республикаси Спортни ривожлантириш вазирлигининг 2022 йил 29 июлдаги 06-13/3923-сон маълумотномаси). Натижада академик эшкак эшиш бўйича Ўзбекистон  ёшлар терма жамоасининг 40 нафар спортчиларини 8 нафари жамоавий қайиқларда бошқарувчи (лидер) ролига туғри келиши, 6 нафари жамоавий қайиқлардан кўра яккалик қайиқларда истиқболли эканлиги ва 26 спортчилар катта-кичик экипажларда бўйсинувчи ролига туғри келиши аниқлаган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish