Sayt test rejimida ishlamoqda

Жалалова Вазира Замировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): « Моддалар алмашинуви учун жавобгар генлар полиморфизмини ҳисобга олган ҳолда юниор ва кадет спортсменларнинг антропометрик фенотип хусусиятлари ва психофизиологик характеристикаси», 14.00.38 – Спорт тиббиёти (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Tib1313.
Илмий раҳбар: Мавлянов Зафар Искандарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика спорт тиббиёти илмий-амалий маркази, PhD.10/30.12.2019.Tib.69.01.
Расмий оппонентлар: Агзамова Шоира Абдусаламовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Юлчиев Суннатилла Туйчибаевич, тиббиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга эга.
II. Тадқиқотнинг мақсади: антропометрия параметрларини, ёш спортчилар ва кадетларнинг психофенотипларини аниқлаш ва баҳолаш, ADRB2 ва ADRB3 генларининг аллел-генотипик вариантлари билан ўзаро муносабатларини баҳолашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
юқори малакали сузувчи спортчиларда генетик ўтказилган тадқиқотлар натижасида олинган маълумотларни спорт билан шуғулланмайдиган шахсларнинг генотипи билан таққослаш амалга оширилган;
сузиш билан шуғулланадиган ҳамда спорт билан шуғулланмайдиган кадет ва юниорларда ADRB2 ва ADBR3 аллел-генотип генларининг учраш даражаси аниқланган;
турли антропометрик кўрсаткичларда спорт генларининг аллел ва генотип ўзгаришлари, психофизиологик хусусиятлари ҳамда уларнинг спорт билан шуғулланмаётганларга боғлиқлиги исботланган;
юниор ва кадет сузувчилар ҳамда спорт билан шуғулланмайдиганлар орасида бошланғич спорт машғулотлари ва спортни такомиллаштириш босқичларида сузиш машғулотларига мойилликни аниқлайдиган антропометрик, психофизиологик, функционал ва генетик хусусиятларга асосланган комплекс ёндашув ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Моддалар алмашинуви учун жавобгар генлар полиморфизмини ҳисобга олган ҳолда юниор ва кадет спортсменларнинг антропометрик фенотип хусусиятлари ва психофизиологик характеристикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юқори малакали сузувчи спортчиларда ADRB2 ва ADBR3 аллел-генотип генларининг учраш даражасини тадқиқ этиш ҳамда ушбу генетик тадқиқотларнинг уларнинг антропометрик кўрсаткичлари билан ўзаро боғлиқлигини аниқлаш натижалари асосида ишлаб чиқилган «Ёш спортчиларда генетик полиморфизимни ҳисобга олган ҳолда антропометрик фенотиплар ва психофизиологик хусусиятларни аниқлаш дастури самарадорлигини баҳолаш» номли услубий тавсияномаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 18 октябрдаги 8н-р/380-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома сузиш спорт тури билан шуғулланувчи спортчилар орасида истиқболли спортчиларни ажратиш имконини берган;
турли антропометрик кўрсаткичларда спорт генларининг аллел ва генотип ўзгаришлари, шунингдек, сузувчи кадет ва ўсмирларнинг психофизиологик хусусиятлари ҳамда уларнинг спорт билан шуғулланмаётганларга нисбатан иш фаолиятининг юқорилиги ва самарадорлигини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган «Морфофункционал мезонлар бўйича кадет ва ўсмир спортчиларни танлаб олиш усули» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 18 октябрдаги 8н-р/380-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ёш спортчилар жисмоний тайёргарлиги самарадорлиги ва сифатини оширишга имкон берган;
Моддалар алмашинуви учун жавобгар генлар полиморфизмини ҳисобга олган ҳолда юниор ва кадет спортчиларнинг антропометрик фенотип хусусиятлари ва психофизиологик таснифини баҳолаш натижасида олинган илмий натижалар тиббиёт амалиётига, жумладан, Бухоро шаҳридаги 1-сонли БЎСМ, Бухоро шаҳар болалар ва ўсмирлар спорт мактаби ва Бухоро болалар ва ўсмирлар спорт мактаби амалий фаолиятига жорий қилинган. (Соғлиқни сақлаш Вазирлигининг 2022 йил 23 майдаги 08-13926-сон маълумотномаси). Натижада юниор ва кадет спортчиларнинг антропометрик фенотип хусусиятлари ва психофизиологик тавсифини баҳолашда уларнинг генетик омилларини ҳисобга олиш уларнинг сузиш қобилиятини ривожлантириши, ўсмирларнинг тактик-техник фаолиятини ошириши ва ўйин натижаларини яхшилаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish