Sayt test rejimida ishlamoqda

Закиров Мираббас Мирсаатовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Ўзбекистон ер ости сувларида гелийнинг ўзгариш қонуниятлари», 04.00.04 – Гидрогеология ва муҳандислик геологияси (геология-минералогия фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.DSc/GM19.
Илмий маслаҳатчи: Юсупов Шухрат Сакиджанович, геология-минералогия фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Гидрогеология ва инженерлик геологияси институти, DSc.24/30.12.2019.GM.96.01.
Расмий оппонентлар: Акбаров Хабибулла Асатович, геология-минералогия фанлари доктори, профессор, академик; Абдуллаев Ботиржон Дадажонович, геология-минералогия фанлари доктори, Шоймуратов Туйчи Халикулович, геология-минералогия фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: «Ўзбекгидрогеология» ДУК.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистон ер ости сувларида гелий таркибий миқдорининг шаклланиш ва ўзгариш қонуниятларини аниқлаш ва ер ости сувларида гелий изотоплари тақсимланишини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон ҳудудидаги палеозой, бўр ва палеоген ётқизиқларида гелийнинг мутлоқ қиймати ва ҳажмий миқдори концентрациялари юқори бўлган сувли горизонтлар аниқланган;
чуқурлик бўйича гелий концентрациясининг мутлоқ ва ҳажмий қийматининг қонуниятли ўсиши, шунингдек, бўр ва палеоген ёшидаги ётқизиқларнинг 1600–1800 м интервалида гелийнинг кескин ошиши, гилли ва мергелли қатламлар эса гелий тўпланиши учун "тузоқ" вазифасини ўташи аниқланган;
Ўзбекистондаги сеноман сувли горизонти ер ости сувларида гелий миграциясининг принципиал модели ишлаб чиқилган;
илк бор ер ости сувларида гелий концентрациясининг ўзгаришига таъсир этувчи табиий омиллар таснифи ишлаб чиқилган;
горизонтал йўналишда тўйиниш майдонларидан қатламларнинг ер юзасидан чуқурроқ ботган томонига қараб гелий концентрациясининг ошиб бориши аниқланган; 
Ўзбекистон ер ости сувларидаги гелий концентрацияси фон қийматининг кузатув сув нуқталари жойлашган майдонлардаги геодинамик жараёнлар фаоллиги билан боғлиқлиги аниқланган;
Марказий Осиёнинг маълум ҳудудларида гелий изотопи қийматлари тарқалишининг схематик харитаси гелий изотопларининг тарқалиши ва тақсимланишига асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ер ости сувларида гелий изотоплари тақсимланишини асослаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ёриқсимон-томирли, дарзланган сеноман ётқизиқларидаги ер ости сувларида тарқалган гелий концентрацияси қийматларининг шаклланиш ва намоён бўлиши “ГИДРОИНГЕО институти” ДК фаолиятига жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2020 йил 18 мартдаги 04/02-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистондаги сеноман сувли горизонти ер ости сувларида гелий миграциясининг принципиал моделини ишлаб чиқиш имконини берган;
ер ости сувларида турли табиий ва техноген омиллар таъсирида юзага келган гелий концентрациясининг ва ер қобиғининг геодинамик фаоллиги билан боғлиқ фон қийматлари табиатининг ўзгариши “ГИДРОИНГЕО институти” ДК фаолиятига жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2020 йил 18 мартдаги 04/02-сон маълумотномаси). Натижада, ер ости сувларида гелийнинг максимал қийматларига эга бўлган аномалияларини асосли ажратиш имконини берган;
гелий концентрациясининг турли қийматларига эга сувли горизонтлар ва ўзида сув ушловчи тоғ жинсларининг гидрогеологик ва тектоник шароитларини гуруҳлаш асосида ажратилган омиллар “ГИДРОИНГЕО институти” ДК фаолиятига жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2020 йил 18 мартдаги 04/02-сон маълумотномаси). Натижада, гидродинамик жараёнлар билан боғлиқ бўлган гелий аномалияларини баҳолаш имконини берган;
зилзила содир бўлиш даврида ер ости сувларининг изотоп ва газ (Не, Н2, СО2) таркибида юзага келадиган аномалияларни аниқлаш услублари “ГИДРОИНГЕО институти” ДК фаолиятига жорий этилган (Давлат геология қўмитасининг 2020 йил 18 мартдаги 04/02-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон ер ости сувларининг башоратлаш-мониторинг тадқиқотлари илмий-услубий базасини такомиллаштириш имконини берган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish