Танирбергенов Женисбай Отепбергеновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорақалпоқ тилида феъл фразеологизмларнинг лингвистик таҳлили», 10.00.03 – Қорақалпоқ тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Fil721.
Илмий раҳбар: Қудайбергенов Мамбеткерим Сарсенбаевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.20.01
Расмий оппонентлар: Дусимов Зариббай, филология фанлари доктори, профессор; Юсупова Бийбисанем Турдыбаевна, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ҳозирги қорақалпоқ тилида феъл фразеологизмларнинг маъно турлари, лексик-семантик хусусиятлари, компонент таркиби, қурилиш моделлари, парадигмаси, бўлишли ва бўлишсиз шаклларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг  илмий янгилиги:
қорақалпоқ тилшунослигида феъл фразеологизмлар илк марта маъно турларига ажратилиб, уларнинг бир-биридан фарқли жиҳатлари тил фактлари ёрдамида далилланган;
феъл фразеологизмларнинг лексик-семантик хусусиятлари, улардаги вариантлилик, полисемия, синонимия, антонимия, омонимия ҳодисаларининг пайдо бўлиш йўллари ва қўлланиши аниқланган;
феъл фразеологизмлар таркибига кўра икки компонентли, уч компонентли ва кўп компонентли турларга ажратилиб, уларнинг қурилиш моделлари аниқланган;
феъл фразеологизмларнинг тусланиш парадигмаси, бўлишли ва бўлишсиз шаклларда қўлланишидаги ўзига хос хусусиятлари ўрганилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
феъл фразеологизмларнинг структур-семантик турлари билан боғлик илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтида 2012-2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли «Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши» мавзусидаги фундаментал илмий-тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2020 йил 29 июндаги 103/1-сон маълумотномаси). Натижада феъл фразеологизмларнинг қорақалпоқ тилидаги сўз ясалиши соҳасига боғлиқ ва фарқли томанлари аниқланган;
диссертациянинг илмий натижалари асосида қорақалпоқ тилида феъл фразеологизмларнинг маъноси, лексик-семантик ҳусусиятлари, қўлланилишига доир илмий-назарий ҳулосалари умумтаълим мактабларининг 6 ва 10-синфларида ўқитиладиган «Она тили» фанининг мазмунини такомиллаштиришда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2020 йил 20 июндаги 01-01/10-1733-сон маълумотномаси). Бу билан умумий ўрта таълим мактабларида ўқитиладиган «Она тили» дарсларида фразеологик бирликларга оид мавзуларнинг мазмунини бойитиш имкомиятини берган;
тадқиқот иши материалларидан Қорақалпоғистон Республикаси Бердақ миллий музейида шоирнинг ҳаёти ва ижоди бўйича бадиий-адабий экскурс дарсларини ўтказишда ва илмий-амалий анжуманларда маъруза шаклида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2020 йил 23 июндаги 2-03/848-сонли маълумотномаси). Натижада Бердақ шоирнинг тили ва услубини ўрганиш, фразеологизмларни қўллашдаги ўзига хос хусусиятларини очиб бериш бўйича тавсиялар амалиётга жорий этиш имконини берган;
фразеологизмларнинг ёш авлоднинг маънавий дунёсини бойитишдаги ўрни билан боғлиқ мулоҳазалар Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг «Эркин фикр» кўрсатуви ҳамда FM–100.4 радиосининг «Тилга эътибор – элга эътибор» эшиттиришини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2020 йил 6 июлдаги 01-02/140-сонли маълумотномаси). Натижада фразеологик бирликларнинг тилимизда тутган ўрнини очиб беришда ҳамда кенг жамоатчиликнинг бадиий адабиётга бўлган қизиқишларини янада ошириш ва китобхонлик маданиятини ривожлантиришда хизмат қилган.